W ostatnich latach kwestia technologii nadzoru zyskała duże zainteresowanie na całym świecie, w związku z kontrowersjami dotyczącymi stosowania przez rządy wyrafinowanych narzędzi szpiegowskich i ich konsekwencji dla prywatności, praw człowieka i zasad demokracji. Dwie takie technologie, które zostały poddane analizie, to Hermes Analytical System i rozwiązanie Pegasus. Jak pokazują ostatnie wydarzenia w Polsce, zrozumienie różnic pomiędzy tymi systemami ma kluczowe znaczenie dla oceny ich potencjalnego wpływu na jednostki i społeczeństwo.
System analityczny Hermes oraz rozwiązanie Pegasus stworzone przez izraelską firmę NSO Group reprezentują dwa różne podejścia do inwigilacji i gromadzenia danych wywiadowczych. Chociaż obie technologie mają wspólny cel, jakim jest monitorowanie cyfrowych działań poszczególnych osób, ich funkcje, metody wdrażania i ramy prawne znacznie się różnią.
System analityczny Hermes jest przeznaczony jest do gromadzenia i analizowania ogromnych ilości danych z różnych źródeł, w tym z sieci telekomunikacyjnych, platform mediów społecznościowych i ruchu internetowego. System wykorzystuje zaawansowane algorytmy i techniki uczenia maszynowego do identyfikowania wzorców, wykrywania anomalii i generowania przydatnych informacji dla organów ścigania i agencji wywiadowczych. W swoim założeniu system Hermes możemy również podłączyć do systemów wewnętrznych w organizacji w celu analizowania danych przetwarzanych przez wewnętrzne systemy takie jak serwery pocztowe czy bazy CRM.
Z kolei rozwiązanie Pegasus opracowane przez NSO Group to wysoce wyrafinowane narzędzie szpiegowskie, które umożliwia zdalny nadzór smartfonów, umożliwiając rządom monitorowanie połączeń, wiadomości, e-maili i innych form komunikacji w czasie rzeczywistym. Pegasus działa w ukryciu, wykorzystując luki w mobilnych systemach operacyjnych w celu zainstalowania złośliwego oprogramowania na docelowych urządzeniach bez wiedzy i zgody użytkowników. Po zainstalowaniu oprogramowanie szpiegujące może uzyskać dostęp do poufnych informacji, przechwytywać naciśnięcia klawiszy, aktywować mikrofony i kamery oraz śledzić lokalizację właściciela urządzenia.
Technologie nadzoru – wyzwania
Ostatnie wydarzenia w Polsce zwróciły uwagę na wykorzystanie technologii nadzoru. W lipcu 2021 roku dziennikarze śledczy i działacze na rzecz praw obywatelskich w Polsce zgłosili, że byli celem oprogramowania szpiegującego Pegasus, co wzbudziło obawy dotyczące wykorzystania przez rząd takich narzędzi do tłumienia sprzeciwu i naruszania praw do prywatności. Doniesienia wywołały oburzenie i wezwania do odpowiedzialności, co doprowadziło do żądań większej przejrzystości, nadzoru i regulacji działań inwigilacyjnych.
Przypadek Systemu Analitycznego Hermes w Polsce przedstawia inny zestaw wyzwań. Choć rząd podkreśla swoją rolę we wzmacnianiu bezpieczeństwa narodowego i zdolności egzekwowania prawa, krytycy ostrzegają przed potencjalnymi nadużyciami, w tym masową inwigilacją, atakami politycznymi i naruszaniem swobód obywatelskich. Pojawiły się pytania dotyczące mechanizmów legalności, proporcjonalności i odpowiedzialności regulujących korzystanie z systemu, podkreślając potrzebę solidnych zabezpieczeń w celu ochrony praw i wolności jednostek.
Aby rozwiać te obawy, decydenci, organizacje społeczeństwa obywatelskiego i firmy technologiczne muszą zaangażować się w dialog i współpracę w celu opracowania standardów etycznych, ram regulacyjnych i mechanizmów nadzoru w celu odpowiedzialnego korzystania z technologii nadzoru. Przejrzystość, odpowiedzialność i poszanowanie praw człowieka powinny być głównymi zasadami rządzącymi opracowywaniem i wdrażaniem takich narzędzi, zapewniając, że służą one zgodnym z prawem celom, minimalizując jednocześnie ryzyko nadużyć i szkód.
Podsumowując, system analityczny Hermes i rozwiązanie Pegasus reprezentują różne podejścia do technologii nadzoru, z których każde ma swoje własne implikacje dla prywatności, bezpieczeństwa i rządów demokratycznych. Ostatnie wydarzenia w Polsce podkreślają znaczenie zrozumienia tych różnic i ich potencjalnego wpływu na jednostki i społeczeństwo. W przyszłości wysiłki mające na celu uregulowanie i zarządzanie wykorzystaniem technologii inwigilacji muszą priorytetowo traktować odpowiedzialność, przejrzystość i poszanowanie praw człowieka, chroniąc podstawowe zasady demokracji i praworządności.
