Obecnie już połowa dyrektorów finansowych w Europie (54%) deklaruje większy optymizm odnośnie perspektywy finansowej organizacji, które reprezentują (w marcu odpowiedziało tak zaledwie 10% ankietowanych) – wynika z badania „European CFO Survey Autumn 2020” przygotowanego przez Deloitte. Jednocześnie zaledwie co trzeci CFO spodziewa się spadku dochodów, podczas gdy na początku pandemii takie obawy miało nawet 60% respondentów.
Wspomniane badanie przeprowadzono między 22 sierpnia a 5 października br. na grupie 1578 dyrektorów finansowych z 18 europejskich państw. W ankiecie wzięło udział również 71 CFO z Polski, co stanowiło 4% wszystkich badanych.
„W porównaniu z sytuacją sprzed sześciu miesięcy ogólny obraz wyłaniający się z opinii dyrektorów finansowych w całej Europie jest jaśniejszy, chociaż istnieją wyraźne różnice między sektorami. Nie możemy jednak zapominać, że otoczenie gospodarcze pozostaje bardzo niepewne, a jakiekolwiek trwałe ożywienie będzie zależało od możliwości kontrolowania COVID-19 w przyszłości” – mówi Paweł Spławski, partner, lider Programu CFO w Deloitte. „Obecnie, z perspektywy sytuacji w Polsce, największym znakiem zapytania będzie wpływ drugiej fali zachorowań na wyniki gospodarcze i potencjalne nowe ograniczenia w działalności wprowadzone przez organy administracji” – dodaje.
Rośnie optymizm
Jak wynika z badania, ocena przyszłej sytuacji finansowej organizacji w dużym stopniu zależy od ich obecnej sytuacji rynkowej i skali konsekwencji wpływu pandemii na daną branżę. Po dziewięciu miesiącach jej trwania różne gałęzie światowej gospodarki podążają odmiennymi ścieżkami. Podczas kiedy jedne doświadczają wyraźnego odbicia i wzrostu, inne nadal tkwią w trendzie spadkowym. Wraz z poprawą kondycji w handlu międzynarodowym i produkcji 64% europejskich CFO z sektora transportowo-logistycznego i 55% z przemysłowego patrzy w przyszłość z większym optymizmem niż jeszcze 3 miesiące temu, choć z drugiej strony, poprawa nastrojów wśród przedstawicieli branży turystycznej dotyczy tylko 26% respondentów, wskazują twórcy badania i dodają, że ewentualne wprowadzenie lockdownu w kraju będzie miało już istotny wpływ na kondycję całej jego gospodarki.
Mimo tych zależności branżowych, ogólnie większy optymizm CFO widać w zmianie podejścia do oczekiwanych przychodów przedsiębiorstw w Europie. I tak, 54% respondentów wskazuje możliwość wzrostu dochodów w ciągu najbliższych 12 miesięcy, podczas gdy przeciwnego zdania jest 30% z nich. Te wyniki są niemal całkowitym odwróceniem odpowiedzi dyrektorów finansowych z marca tego roku, kiedy wzrostu zysków spodziewało się 26% pytanych, a ich spadku aż 60%.
Te bardziej optymistyczne perspektywy w kwestii przychodów nie oznaczają jednak, że większość firm wróciła już do poziomu sprzed pandemii. Podczas gdy 23% z nich rzeczywiście funkcjonuje na poziomie sprzed kryzysu lub nawet w lepszym, 44% spodziewa się powrotu do wcześniejszej skali działalności najwcześniej w ciągu roku, natomiast nawet 17% respondentów wskazuje rok 2022 jako najbardziej prawdopodobny termin pełnego odzyskania przychodów sprzed pandemii, wskazują specjaliści Deloitte.
Problemem osłabienie popytu
Jednym z największych problemów, z którymi w dwóch trzecich badanych krajów wciąż muszą się mierzyć firmy, jest osłabienie popytu. W marcu było tak w prawie trzech czwartych krajów, ale odsetek ten jest nadal wyższy niż jesienią 2019 r. „Moce produkcyjne w wielu przedsiębiorstwach powróciły do stanu sprzed pandemii w miesiącach letnich, ale zachowania konsumentów nie są takie, jak wcześniej. Niepewność, co do przyszłych dochodów, wpływa na ograniczenie popytu ze strony gospodarstw domowych na dobra inne, niż pierwszej potrzeby. Przedłużające się pozostawanie w domach, nawet jeśli nie będzie formalnego lockdownu, będzie wpływało na strukturę koszyka zakupowego, co będzie miało dalsze implikacje na sektor przetwórczy” – zwraca uwagę Julia Patorska, Partner Associate, liderka zespołu analiz ekonomicznych w Deloitte.
Stabilny rynek pracy generujący popyt krajowy był jednym z głównych motorów wzrostu w Europie przed pandemią. Wiosną masowemu wzrostowi bezrobocia zapobiegły programy pomocowe. Wraz z ich wyczerpaniem sytuacja może się pogarszać, choć w porównaniu z edycją wiosenną badania Deloitte, udział dyrektorów finansowych przewidujących spadek zatrudnienia zmniejszył się z 39 do 36% w krajach strefy euro i z 59 do 48% poza nią. Oczekiwania są nierównomiernie rozłożone, a najbardziej negatywne są w turystyce oraz w motoryzacji.
Planowane inwestycje w IT
Choć w okresie kryzysu powszechnie zauważalna jest niechęć do podejmowania ryzyka inwestycyjnego, to ok. 60% dyrektorów finansowych planuje więcej środków przeznaczać na technologiczne usprawnienia procesów biznesowych, takie jak automatyzacja, a 47% zamierza zwiększyć inwestycje w oprogramowanie, analizę danych i sieci IT, podkreślają twórcy badania.
Większy optymizm CFO wynikać może w dużej mierze z faktu, iż wiele organizacji wykorzystało ostatnie miesiące na zmianę sposobu działania, co pozwala im lepiej funkcjonować w nowych warunkach rynkowych. Opinię tę potwierdza Marta Wrochna-Łastkowska, dyrektor finansowy Żabka Polska: „W Żabce proces transformacji cyfrowej rozpoczęliśmy kilka lat temu, dlatego też w momencie, gdy pojawiła się potrzeba zmiany organizacji procesów i przeniesienia ich w tryb pracy zdalnej, byliśmy na to gotowi. Na co dzień wykorzystujemy narzędzia BI, big data oraz elementy sztucznej inteligencji po to, żeby lepiej odpowiedzieć na zmieniające się potrzeby klienta, a w 2020 roku w szczególności na wyzwania, które postawiła przed nami pandemia. Działamy w branży handlowej, stąd też wszelkie wytyczne dotyczące zachowania bezpieczeństwa i ograniczenia w zakresie liczby osób w placówkach handlowych bezpośrednio wpływają na nasze wyniki sprzedażowe. Jeśli zostanie wprowadzony tzw. „twardy lockdown” pojawią się przed nami kolejne, dodatkowe wyzwania” – podsumowuje.
