Kompleksowa modernizacja IT w RWE Stoen Operator

Do roku 2017 RWE Stoen Operator zaplanował wdrożenie nowych rozwiązań dla dwóch głównych systemów IT: SCADA – służącego do zarządzania siecią oraz GIS – wspomagającego zarządzanie majątkiem sieciowym. Równolegle powstaje hurtownia danych pomiarowych – Centralna Baza Odczytowa. Ponadto RWE prowadzi pilotażowe wdrożenie 100 tys. inteligentnych liczników.

RWE Stoen Operator dostarcza energię blisko 1 milionowi klientów w Warszawie i okolicach. Niedawno firma ta rozpoczęła kilka dużych projektów IT. Związane jest to m.in.  ze wzrostem liczby podmiotów mających koncesje na obrót energią elektryczną – od lipca 2007 roku ich liczba wzrosła ponad trzykrotnie – ze 128 do 422 podmiotów – a z każdym z nich RWE Stoen Operator musi współpracować na równych zasadach i wymieniać dane oraz informacje. Ostatnio klientom zaczęli oferować energię elektryczną także operatorzy telekomunikacyjni – Orange, Polkomtel i T-Mobile.

Baza integrująca dane od inkasentów i smart metering

„Do roku 2017 chcemy zakończyć cztery strategiczne dla nas projekty: pilotażowy projekt smart metering, wdrożenie nowego systemu SCADA, systemu GIS do zarządzania majątkiem sieciowym oraz Centralnej Bazy Odczytowej. Ten ostatni projekt związany jest m.in. ze wspomnianym przez nas pilotażowym projektem smart metering. Baza ta będzie bowiem hurtownią danych odczytowych zbieranych z jednej strony przez inkasentów, z drugiej – właśnie przez liczniki inteligentne transmitujące dane siecią GSM lub przy wykorzystaniu sieci energetycznej RWE. Centralna Baza Odczytowa ma te dane zintegrować. Dzięki temu łatwiej będzie zachować ich spójność, a następnie udostępniać je w zbiorczej formie sprzedawcom” – wyjaśnia Agnieszka Nosal, członek zarządu RWE Stoen Operator, odpowiedzialna za kontroling biznesowy, zarządzanie procesami oraz wdrożenie inteligentnych liczników.

Pilotażowy projekt RWE Stoen Operator budowy sieci inteligentnych liczników prowadzony jest na warszawskiej Pradze Południe. Liczniki wyposażone są w modem umożliwiający dwukierunkową komunikację. W jedną stronę przekazywane są informacje o zużyciu energii, w drugą – mogą zostać przesłane dane np. o nowej taryfie. „Zdecydowaliśmy się na tę dzielnicę Warszawy, ponieważ większość jej obszaru zajmują nowe bloki, w których liczniki instalowane były już na zewnątrz mieszkań, a nie – jak dawniej – w ich środku. To znacznie ułatwia proces instalacji” – twierdzi Agnieszka Nosal. Równolegle z instalacją inteligentnych liczników w domach, postępuje proces montażu infrastruktury smart  w stacjach transformatorowych.

Inteligentne liczniki wymagają od operatorów nowych kompetencji

Ponieważ Polska do 3 września 2012 roku nie przedstawiła alternatywnego wobec unijnego podejścia do koncepcji smart grid/smart metering, to – zgodnie z dyrektywą Unii Europejskiej – do 2020 roku z liczników inteligentnych powinno korzystać aż 80% wszystkich odbiorców energii elektrycznej w naszym kraju. „Na razie jest to obowiązek nałożony na państwo polskie, a nie operatorów” – stwierdza Agnieszka Nosal. „Wiem jednak, że kiedyś przyjdzie moment, gdy będziemy musieli zainstalować u naszych klientów liczniki inteligentne.Postanowiliśmy więc zrealizować projekt pilotażowy, aby zdobyć odpowiednie doświadczenie i kompetencje” – dodaje.

Jak mówią przedstawiciele RWE Stoen Operator, projekt smart metering niesie ogromną zmianę dla całej organizacji. Wymagane są nowe kompetencje, konieczna jest także wymiana znacznej ilości urządzeń. Proces instalacji to również ogromne wyzwanie. RWE Stoen Operator monitoruje np. na bieżąco postępy procesu instalacji, w tym liczbę zamontowanych inteligentnych liczników i tych, które uaktywniły się w sieci. Pilotaż instalacji 100 tys. urządzeń smart metering zostanie zakończony w roku 2015.

„W projekcie tym uczymy się, jak system smart grid funkcjonuje w praktyce, co np. może spowodować utrudnienia w komunikacji pomiędzy licznikiem a koncentratorami w stacjach transformatorowych, a następnie pomiędzy koncentratorami a systemem do zarządzania danymi pomiarowymi kupionym przez nas wraz z licznikami. Ten drugi etap odbywa się za pośrednictwem komunikacji bezprzewodowej” – wyjaśnia Agnieszka Nosal. „Budujemy również – wewnątrz firmy – odpowiednie kompetencje, zwłaszcza te związane z monitoringiem transmisji danych. Uczymy się, w jaki sposób lepiej wykorzystywać coraz większe ilości danych m.in. do planowania inwestycji oraz optymalizacji i zarządzania siecią” – dodaje.

Bardziej elastyczne oferty dzięki kilkudziesięciu tysiącom danych pomiarowych

Dane z liczników inteligentnych nie spływają na bieżąco. Pozyskiwane są dnia następnego i prezentują informacje za dzień poprzedni. Nie można więc monitorować zużycia energii elektrycznej przez klientów ani tym bardziej tego, jakiego typu urządzenia mają oni podłączone. Dane pomiarowe chronione są w równym stopniu, jak dane osobowe. Dlatego też szyfrowane są na kilku poziomach i wykorzystywane przez RWE Stoen Operator tylko do optymalizacji sieci. Nie są sprzedawane innym podmiotom.

Niemniej jednak, każdego dnia przez RWE Stoen Operator pozyskiwane są z inteligentnych liczników godzinowe profile zużycia energii elektrycznej. Codziennie są to więc 24 pomiary, tymczasem w przypadku starych liczników dane zbierane są 2 razy w roku, a zużycie energii prognozowane na pół roku naprzód. Docelowo RWE Stoen Operator chce zbierać profile 15-minutowe, czyli dokonywać 96 pomiarów każdego dnia, co daje ponad 35 tys. pomiarów w roku dla każdego odbiorcy.

„Takie informacje to nowe możliwości dla sprzedawców, którzy na podstawie pozyskanych danych swoich klientów będą w stanie oferować im nowe produkty dopasowane do ich potrzeb, stylu życia. Oczywiście, wszystko po uprzednim pozyskaniu odpowiednich zgód od klientów na opracowanie dla nich nowych produktów. Tego typu możliwości oferują właśnie inteligentne liczniki” – przekonuje Agnieszka Nosal. „Z kolei dla nas smart grid to możliwość obserwowania, które ze stacji transformatorowych są najbardziej obciążone i ile jeszcze mamy w nich ‘zapasu’. Ułatwia to planowanie inwestycji przyszłych” – dodaje.

Za projektami wdrożeń inteligentnych liczników idą też projekty edukacyjne zmierzające do „wypłaszczenia” szczytu energetycznego poprzez przesunięcie różnych działań na godziny późniejsze, zwłaszcza nocne. W Warszawie szczyt zużycia energii tworzony jest przez gospodarstwa domowe, tak więc to do nich skierowana była w latach 2011-2012 akcja edukacyjna. „Projekt ten pokazał, że jest to możliwe. ‘Rozmycie’ szczytu powoduje, że potrzebna jest mniejsza moc w systemie, nie trzeba więc rozbudowywać infrastruktury przesyłowej, czy zwiększać mocy elektrowni zasilającej Warszawę w prąd” – mówią przedstawiciele RWE Stoen Operator. Klienci muszą sobie uzmysłowić, że energia elektryczna to towar, jak każdy inny. Licznik inteligentny jest dobrym do tego narzędziem. Dzięki niemu wiedzą oni bowiem, ile i w jaki sposób zużywają energii elektrycznej. Informacje te musi jednak przekazywać sprzedawca, bo klient – poza wiedzą o „zużytych” kWh – chce mieć też informacje o tym, jak przekłada się to na wysokość jego rachunku.

Wsparcie zarządzania i utrzymania sieci energetycznej

Niemniej ważnym projektem – w porównaniu z Centralną Bazą Odczytową czy pilotażem systemu smart metering –jest wymiana dotychczas stosowanego w RWE Stoen Operator systemu SCADA. Służy on do zarządzania i utrzymania sieci energetycznej, umożliwiając zapewnienie niezawodności i odpowiedniej jakości dostaw. Obecnie wykorzystywany system jest już przestarzały, dlatego wymieniany jest na nowy. Zakończenie tego projektu planowane jest na rok 2017. Nowy system SCADA, który wybrał RWE Stoen Operator, to produkt polski – SYNDIS firmy Mikronika. Obecnie firma jest w fazie edycji schematów stacji 110/15 kV oraz testowania poprawności sterowania i sygnalizacji z tych stacji.

Podstawową funkcjonalnością nowego systemu SCADA będzie możliwość monitorowania sieci wysokiego napięcia (EN), średniego napięcia (SN) i niskiego napięcia (nN) – zarówno w trybie online, jak i offline – oraz możliwość sterowania urządzeniami objętymi telemechaniką. Kolejną wdrażaną funkcjonalnością jest moduł do zarządzania reklamacjami, awariami, pracami planowymi oraz kontaktu z monterami w terenie poprzez urządzenie mobilne. Ważnym elementem projektu jest zapewnienie bezpieczeństwa systemu SCADA. „Stawiane jest ono co najmniej na równie ważnym miejscu jak podstawowe funkcjonalności nowego rozwiązania. Mamy w tym zakresie opracowane standardy i postępujemy ściśle według tych zasad bezpieczeństwa” – twierdzą przedstawiciele RWE Stoen Operator.

Docelowo system nowy SCADA w RWE Stoen Operator będzie monitorował prawie 97 tys. obiektów – 61 obiektów WN/SN, 40 obiektów SN/SN, 6500 stacji SN/nN oraz 90 000 złączy nN. Być może z tym projektem będzie wiązać się instalacja automatyki sieciowej, ale nie jest to jeszcze planowane.

Uspójnienie i podniesienie jakości danych o sieci elektroenergetycznej

Drugi duży projekt to budowa – opartej na systemie GIS – aplikacji, która będzie wspomagać zarządzanie majątkiem sieciowym, tzw. paszportyzację sieci. On także ma się zakończyć za 2 lata. W tym przypadku wykorzystywane obecnie rozwiązanie było już zbyt stare. RWE Stoen Operator zdecydował się więc na zakup nowego. System oparty na GIS będzie miał wiele nowych funkcjonalności, związanych np. z automatyzacją procesów weryfikacji danych czy integracją z systemem kontrolującym przyłączenia nowych odbiorców. Rozwiązanie to jest jednym z głównych systemów w RWE Stoen Operator, w którym odwzorowana jest cała infrastruktura należąca do tej firmy. Zaznaczone są w nim także planowane inwestycje.

Najważniejszą funkcją nowego systemu GIS ma być kompleksowe zarządzanie danymi majątkowymi dotyczącymi sieci elektroenergetycznej, będącej we władaniu RWE Stoen Operator w pełnym cyklu życia urządzeń – począwszy od planowania, poprzez projektowanie, eksploatację, aż po likwidację. „Nowy system umożliwi również pełniejsze wykorzystanie możliwości, jakie dają współczesne systemy klasy GIS, chociażby dokonywanie kompleksowych analiz danych przestrzennych, wsparcie procesów biznesowych i pracę brygad w terenie. Ponadto nowe rozwiązanie będzie wyposażone w interfejsy z kluczowymi systemami będącymi w naszym użyciu, np. BPM wspomagającym zarządzanie procesem przyłączeniowym, cyfrowym archiwum dokumentacji technicznej o sieci, a także systemami SAP i SCADA. Takie rozwiązanie pozwoli zachować spójność danych i ułatwi proces zarządzania informacją o naszej sieci” – tłumaczą przedstawiciele firmy.

Projektem powiązanym z wdrożeniem nowego rozwiązania GIS jest wektoryzacja i paszportyzacja danych o sieci elektroenergetycznej RWE Stoen Operator. Wdrażając nowe rozwiązanie, firma ta dąży jednocześnie do uspójnienia i podniesienia jakości danych w nowym systemie GIS. Lepsza jakość danych przełożyć się ma na skrócenie procesów wewnętrznych związanych z eksploatacją sieci czy obsługą klienta.

Najważniejsze wyzwania stojące przed IT

Poza – wymienionymi wyżej wdrożeniami systemów SCADA i GIS – planowane jest wprowadzenie standardu ebIX do wymiany danych pomiędzy uczestnikami rynku energii elektrycznej w Polsce – operatorami i sprzedawcami. W projekcie tym – oprócz RWE Stoen Operator – biorą udział także: ENEA Operator, ENERGA-OPERATOR, PGE Dystrybucja i TAURON Dystrybucja. Celem wdrożenia ebIX jest ułatwienie procesu zmiany sprzedawcy. Projekt ten niesie jednak duże zmiany w systemach firm dystrybucyjnych. „Do tego dochodzi bieżący rozwój IT. Jak na jeden podmiot, to bardzo dużo projektów” – konkluduje z uśmiechem Agnieszka Nosal.