Polskie firmy przyspieszają z innowacjami, ale AI wciąż nie jest priorytetem

W 2026 roku polskie przedsiębiorstwa planują wyraźny wzrost nakładów na innowacje – nawet 80% firm chce zwiększyć budżety, a średni poziom inwestycji (ok. 7% przychodów) zbliża się do światowej średniej. Innowacje należą do głównych priorytetów biznesowych, a 84% organizacji posiada już dedykowaną strategię lub roadmapę – tak wynika z raportu „Międzynarodowy Barometr Innowacji 2026” firmy Ayming.

Choć polskie firmy deklarują podobną intensywność inwestycyjną jak globalni konkurenci, ich realna skala nakładów pozostaje znacznie niższa.

„W 2023 roku całkowite nakłady sektora prywatnego na działalność B+R (BERD) wyniosły w Polsce ok. 34,3 mld zł, podczas gdy w Wielkiej Brytanii była to równowartość prawie 250 mld zł. Z tego powodu sam udział inwestycji w przychodach nie odzwierciedla jeszcze zdolności firm do prowadzenia zaawansowanych projektów innowacyjnych, szczególnie tych wymagających większego kapitału, dłuższego czasu realizacji czy zespołów eksperckich. Jeśli polskie firmy chcą realnie doganiać większych graczy pod względem wartości nominalnej inwestycji muszą łączyć środki własne z ulgami podatkowymi i dobrze dobranymi programami dotacyjnymi, bo tylko taki miks daje szansę na skalowanie działań” – komentuje Piotr Frankowski, dyrektor zarządzający Ayming Polska.

Strategiczne podejście do innowacji, ale z krótszym horyzontem planowania

Większość polskich firm podchodzi do innowacji w sposób uporządkowany – 84% deklaruje, że posiada strategię i roadmapę dedykowaną temu obszarowi. To wynik nieco wyższy niż średnia globalna (82%), co sugeruje, że pod względem planowania Polska znajduje się na porównywalnym, a miejscami bardziej zaawansowanym etapie niż inne rynki. Różnica pojawia się jednak w horyzoncie planowania: szczegółową, długoterminową strategię (np. na 10 lat) ma 41% firm w Polsce wobec 44% globalnie. Rodzime organizacje częściej wybierają rozwiązania krótsze i bardziej taktyczne – 43% wskazuje, że ich strategia ma formę mniej rozbudowanej roadmapy.

Za kierunek rozwoju najczęściej odpowiadają członkowie zarządu – CEO lub dyrektor zarządzający (50%) oraz dyrektor finansowy (29%), podczas gdy rola liderów zespołów innowacyjnych pojawia się rzadziej (17%). Taki model sprzyja silnemu powiązaniu innowacji z głównymi celami biznesowymi, choć może ograniczać przestrzeń na działania bardziej eksperymentalne.

Fundusze krajowe napędzają rozwój

W obszarze finansowania dominują dotacje krajowe (51%), wyraźnie dominując nad środkami własnymi (35%), finansowaniem kapitałowym (34%), ulgą B+R (28%), finansowaniem dłużnym (22%) oraz crowdfundingiem (15%).

„Optymalny model finansowania powinien łączyć różne źródła: dotacje zabezpieczają większe skoki rozwojowe i kosztowne kamienie milowe, ulga B+R tworzy stałe tło dla pracy zespołów, a kapitał i dług domykają luki finansowe. Kluczowa zasada brzmi: nie finansuje się podwójnie tych samych kosztów; wydatek pokryty dotacją nie może być ponownie odliczony np. w uldze B+R” – komentuje wyniki badania Agnieszka Hrynkiewicz Sudnik, dyrektor konsultingu w Ayming Polska.

Największą popularnością cieszą się programy krajowe – wskazuje je 73% organizacji. Na dalszych pozycjach znajdują się granty międzynarodowe (41%) oraz regionalne (22%). W ramach środków krajowych, Program FENG dysponuje łącznym budżetem ponad 42 mld zł z czego znaczna część jest dedykowana dla przedsiębiorstw. Z kolei w trwających naborach w ramach inicjatywy STEP pojedynczy projekt inwestycyjny może liczyć na 75% dofinansowania, a projekt B+R na nawet 80% dofinansowania w zakresie technologii krytycznych, cyfryzacji, biotechnologii i zielonej transformacji.

„To nie są niszowe źródła – to dziś jedne z najważniejszych kanałów finansowania ambitnych projektów w Polsce i Europie. Choć krajowe programy dotacyjne są lepiej znane i częściej wykorzystywane, nieuwzględnianie unijnych instrumentów o większej skali może dziś oznaczać utratę realnych szans rozwojowych. Zbliżamy się do końca unijnej perspektywy finansowej 2021–2027, a poziom wykorzystania dostępnych alokacji wciąż nie przekroczył 50%. W kolejnych kwartałach można więc spodziewać się wyraźnego przyspieszenia naborów i wydatkowania środków” – komentuje Aurelia Pankiewicz, Manager Zespołu Dotacji, Ayming Polska. „Potrzeba szerszego spojrzenia rośnie tym bardziej, że w kolejnej perspektywie budżetowej Unii Europejskiej na lata 2028-2034 (o wartości blisko 2 bilionów euro) Polska ma być jednym z największych beneficjentów funduszy. To otwiera przed krajowymi firmami dostęp do rekordowych środków, które – odpowiednio zaplanowane – mogą stanowić dźwignię nie tylko dla B+R, ale też dla dużych projektów inwestycyjnych” –  dodaje.​

AI dopiero na czwartym miejscu wśród priorytetów inwestycyjnych

Wśród priorytetów innowacyjnych polskich firm dominują nowe technologie (41%), analiza potrzeb klientów (37%) i usprawnienia procesów (35%). Sztuczna inteligencja znajduje się dopiero na czwartym miejscu (30%), podczas gdy globalnie zajmuje pozycję lidera. Zdaniem Piotra Frankowskiego, AI powinna być traktowana jako integralny element strategii technologicznej – wspólnie planowany i finansowany, by szybciej przekładać się na wymierne efekty biznesowe.

Badania Ayming pokazują, że 63% firm, które wdrożyły AI, odnotowało wzrost innowacyjności swojej oferty. Jak podkreślają autorzy raportu, AI przestaje być eksperymentalnym dodatkiem – staje się kluczowym narzędziem zwiększającym produktywność i wartość rynkową firm.