Bazylejski Indeks AML ponownie ocenił ryzyko związane z praniem pieniędzy i finansowaniem terroryzmu – tym razem w ponad 160 krajach, nadając każdemu ocenę w skali od 0 do 10. Na szczycie listy znalazły się te państwa, w których jest one najwyższe. Polska zajęła 131. miejsce w rankingu z oceną 4,34. Jak wypadamy na tle innych krajów w regionie? Czechom Indeks przyznał ocenę 3,85, co pokazuje, że nasz południowy sąsiad lepiej radzi sobie z niebezpieczeństwem związanym z AML. Z kolei gorszy od Polski wynik odnotowała zarówno Słowacja (4,39), jak i Niemcy (4,63).
Bazylejski Indeks AML pokazuje, że Polska stosunkowo dobrze radzi sobie z ryzykiem, związanym z praniem pieniędzy i występowaniem innych przestępstw finansowych. Nie można postawić takiej tezy na temat całego naszego regionu, głównie za sprawą sytuacji, z którą mamy do czynienia na Węgrzech (indeks – 5,06 i 88. miejsce w rankingu), Ukrainie (5,26 i 82. miejsce) i Białorusi (5,67 i 53. miejsce). Rosja nie jest ujęta w rankingu, ze względu na zawieszenie jej członkostwa w Międzynarodowej Grupie Specjalnej ds. Przeciwdziałania Praniu Pieniędzy (FATF) i nieupublicznianie przez władze informacji, które są istotne dla Indeksu.
“Co ciekawe, zdecydowanie lepiej w rankingu wypadają Litwa (3,54 i 156. miejsce) oraz Łotwa (4,08
i 145. miejsce). Można więc podejrzewać, że po publikacji Indeksu kraje te staną się jeszcze bardziej atrakcyjnymi adresami dla globalnych biznesów, które postanawiają w Europie otwierać kolejne oddziały lub przenosić część działalności” – wskazuje Natalia Kozłowska, specjalistka ds. AML.
Warto jednocześnie zaznaczyć, że ryzyko AML w rejonie Europy Środkowo-Wschodniej czy na starym kontynencie jest zdecydowanie niższe niż, chociażby w krajach Ameryki Południowej czy w państwach, które są w niechlubnej czołówce rankingu, takich jak np. Haiti czy Chiny.
Jest lepiej, ale niekoniecznie w praktyce
Najnowszy indeks wskazuje, że na przestrzeni roku nastąpiła poprawa w obszarze zgodności technicznej z zaleceniami FATF. W których obszarach zmiany są największe? Przede wszystkim należy zwrócić uwagę na fakt, że kraje wyższego ryzyka, oceniane wcześniej negatywnie i zajmujące wysokie pozycje w rankingu, poczyniły postępy w dostosowaniu swoich systemów do międzynarodowych standardów przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowania terroryzmu.
Jednocześnie analiza odnotowuje, że w wymiarze globalnym mamy do czynienia ze spadkiem skuteczności wdrażanych systemów i rozwiązań, które mają przeciwdziałać wspomnianym przestępstwom finansowym. Jeszcze trzy lata temu tzw. średnia skuteczność wynosiła 30%, teraz spadła do poziomu 28%.
“Negatywna tendencja jest wyraźna, jednak główny problem leży gdzie indziej. Powody do zmartwień daje rosnąca rozbieżność między działaniami państw na całym świecie w obszarze AML, które są coraz bardziej zgodne z wytycznymi technicznymi, a praktyczną skutecznością stosowanych rozwiązań i procesów. Jest to związane m.in. z faktem, że niektóre wdrażane regulacje i narzędzia nie nadążają za rozwojem nowoczesnych technologii na czele z AI, które są wykorzystywane do łamania prawa także w obszarze finansowym. Problemem jest również brak odpowiedniej reakcji na zagrożenia związane z rynkiem kryptowalut i inne zjawiska współczesnego świata, które mają wpływ na ekonomię” – tłumaczy Mariusz Woźniak, specjalista ds. AML.
Globalne tendencje widoczne w Polsce
Pozycja Polski w Bazylejskim Indeksie AML 2024, choć relatywnie stabilna i lepsza niż w poprzedniej edycji rankingu (w 2023 roku ocena 4,46 i 116. miejsce), wskazuje jednak na wyzwania stojące przed naszym krajem w kilku obszarach.
“Głównym problemem pozostaje brak skuteczności wdrażania istniejących regulacji, co jest zjawiskiem globalnym i znajduje odzwierciedlenie w najważniejszych wnioskach płynących z tegorocznego rankingu. Polski system prawny jest zgodny z technicznymi standardami międzynarodowymi, jednak brak skuteczności
w praktycznym zastosowaniu tych norm osłabia efektywność działań przeciwdziałających praniu pieniędzy i innym oszustwom finansowym” – komentuje Natalia Kozłowska.
Jakie jest rozwiązanie na wyjście z tego impasu?
Kluczową rolę w obszarze AML odrywa wymiana informacji i współpraca między odpowiednimi instytucjami finansowymi, organami ścigania oraz regulatorami krajowymi i międzynarodowymi.
“Wymiana danych musi opierać się na ogólnie przyjętych standardach określonych przez FATF, a także uwzględniać wyzwania związane z nowymi technologiami. Istotne są również wyzwania związane z ochroną danych osobowych, różnicami w regulacjach oraz niedoborem zaawansowanych systemów analitycznych, co utrudnia współpracę w wymiarze globalnym. Nie można pominąć kwestii utrzymywania kultury szkoleń, szczególnie warsztatów z praktykami z obszaru AML, aby poszczególne wprowadzane procedury były drogowskazem i realnym wsparciem na co dzień, a nie tylko zero-jedynkowym dokumentem ograniczającym możliwości wykrycia potencjalnych przestępstw” – podsumowuje Mariusz Woźniak.
