20 maja br. weszło w życie tzw. rozporządzenie eIDAS2, ustanawiające Europejskie Ramy Tożsamości Cyfrowej. Nowelizacja przyjęta przez Parlament Europejski, a następnie Radę Unii Europejskiej rozszerza i dostosowuje do aktualnych realiów zakres pierwotnego aktu obowiązującego od blisko 10 lat. Kiedy i jaki sposób wdrożone zmiany wpłyną na cyfrową dojrzałość Polski?
Znowelizowane rozporządzenie eIDAS2 zakłada w swoich założeniach zapewnienie powszechnego dostępu do wiarygodnej identyfikacji elektronicznej i usług zaufania w transakcjach elektronicznych, na które dodatkowo nałożone zostały nowe wymogi dotyczące bezpieczeństwa oraz procedury certyfikacji. Nowelizacja rozszerza jednocześnie pierwotny zakres rozporządzenia, dodając do niego m.in. obiecujące dla cyfryzacji w kraju usługi cyfrowe takie jak: elektroniczna archiwizacja dokumentów elektronicznych, elektroniczne poświadczenia atrybutów czy też zarządzanie zdalnymi urządzeniami do składania podpisu elektronicznego i pieczęci.
“W mojej opinii głównym celem aktu, którego przepisy zaczęły w teorii obowiązywać 20 maja br., jest zbudowanie zaufania użytkowników – osób fizycznych i firm – wobec wszystkich wspomnianych usług, a także ich należyte zabezpieczenie w odpowiedzi na realia współczesnego świata” – komentuje Paweł Michalski, Solutions Architect w Iron Mountain Polska.
Osobiste portfele cyfrowe
eIDAS2 wprowadzi Europejskie Portfele Tożsamości Cyfrowej (ETPC, ang. The EU Digital Wallet, EUDIW). To osobiste portfele cyfrowe, które uznaje się powszechnie w całej Unii Europejskiej. Dzięki nim użytkownicy będą mogli:
- potwierdzać tożsamość, korzystając z publicznych i niektórych komercyjnych usług online i offline,
- wybrać ze swojego portfela dokumenty i dane, aby dzielić się nimi bezpiecznie,
- zdecydować, czy chcą korzystać z portfela.
Rozporządzenie eIDAS2 kładzie duży nacisk na ochronę danych osobowych i prywatności użytkowników portfeli. Kwalifikowane podpisy elektroniczne będą dostępne w portfelach za darmo dla wszystkich, którzy będą ich używać do celów innych niż zawodowe.
W Polsce rozwiązanie to będzie adresowane przez aplikację mObywatel. Ma ona już prawie 18 mln pobrań i jest jedną z najbardziej rozwiniętych tego typu aplikacji w Unii Europejskiej. Liczne funkcjonalności, które dopiero planuje się wdrożyć w Europejskich Portfelach Tożsamości Cyfrowej, są już dostępne dla użytkowników aplikacji mObywatel w kraju. Funkcja przekazywania danych, prezentowania dokumentów mobilnych czy wbudowany w aplikację środek identyfikacji, którego można używać w usługach, aby potwierdzić tożsamość – to tylko kilka przykładów. Już niedługo z tych funkcjonalności będą mogli korzystać także użytkownicy Europejskich Portfeli Tożsamości Cyfrowej.
“Co ważne, a w mojej ocenie nawet rewolucyjne dla rynku cyfrowego, potwierdzenie atrybutów za pośrednictwem portfela elektronicznego będzie równoważne każdemu dotychczasowemu dokumentowi w wersji fizycznej lub potwierdzeniu papierowemu wydawanemu w postaci dokumentu zautoryzowanego pieczęcią elektroniczną. Elektroniczne potwierdzenie atrybutów będzie uznawane przez sądy i urzędy, przy czym każdy będzie mógł wykorzystywać Portfel Cyfrowej Tożsamości do otrzymywania, przechowywania i udostępniania elektronicznych potwierdzeń atrybutów. Będzie on darmowym narzędziem, dostępnym dla każdej osoby fizycznej, również do celów prywatnych. Funkcjonalność analogiczna do kwalifikowanego podpisu elektronicznego pozwoli na wykorzystanie go do wszystkich czynności cywilno-prawnych, m.in. złożenia pisma w urzędzie, zmiany warunków umowy konsumenckiej czy tez podpisania umowy o pracę, co przełoży się również bezpośrednio na cyfryzację biznesu, np. działów HR” – tłumaczy Paweł Michalski.
Pełne wdrożenie przed końcem 2026 roku
Choć przepisy rozporządzenia eIDAS2 weszły w życie 20 maja 2024 roku, termin ich praktycznego wdrożenia nie jest jeszcze znany. Będzie on zależał od daty przyjęcia konkretnych aktów wykonawczych. Biorąc pod uwagę mnogość interesariuszy, można zakładać, że prace nad finalną wersją zapisów potrwają przynajmniej kilka miesięcy. Pierwszych aktów prawnych dotyczących bezpieczeństwa oraz kształtu samej infrastruktury należy więc spodziewać się mniej więcej po upływie pół roku, czyli na przełomie 2024 i 2025 r. Ponadto w przypadku Europejskiego Portfela Cyfrowej Tożsamości, zgodnie z założeniami eIDAS2, państwa członkowie UE będą miały 2 lata od dnia publikacji wymagań i specyfikacji technicznych dotyczących portfeli na opracowanie i wdrożenie konkretnych rozwiązań. Pełne wdrożenie ma mieć miejsce przed końcem 2026 roku.
“Rozporządzenie eIDAS2 stanowi bardzo ważny krok na ścieżce cyfrowej transformacji w całej Unii Europejskiej, a tym samym również w naszym kraju. Przede wszystkim ze względu na wprowadzenie istotnych zmian mających na celu wzmocnienie i ujednolicenie rynku cyfrowego, poprawę bezpieczeństwa, a także rozszerzenie zakresu oraz zastosowań usług cyfrowych. Zasadne pozostaje pytanie, czy zostaną one wdrożone w pełnym zakresie sprawniej niż w przypadku pierwotnej wersji aktu eIDAS, na co przyszło nam czekać wówczas blisko dekadę” – podsumowuje Paweł Michalski.
