Proces optymalizacji rządowego klastra chmurowego: doświadczenia COI

Centralny Ośrodek Informatyki (COI) korzysta z rozwiązań chmurowych publicznych w szczególności wówczas, gdy wymaga to szybkiej budowy rozwiązań, które nie było zaplanowane i nie wiadomo, w jakiej skali będą wykorzystywane.

Przykładem jest portal pomagamukrainie.gov.pl służący do wymiany informacji o potrzebach i możliwościach pomocy, który został uruchomiony w ciągu 2 dni od wybuchu wojny. Inny przykład to portal bezpiecznedane.gov.pl, który powstał w maju 2023 r. na skutek dużego wycieku danych. Na portalu publikujemy informacje o wyciekach z baz różnych firm i instytucji. Budowę tych rozwiązań liczyliśmy w godzinach. Chmura znajduje zastosowanie także do obsługi innych produktów rozwijanych wewnętrznie. Strona informacyjna mObywatela korzysta np. z chmury publicznej.

Wykorzystanie chmury pozwala także przezwyciężać ograniczenia w finansowaniu przedsięwzięć publicznych. COI jest instytucją gospodarki budżetowej, więc obowiązuje nas prawo zamówień publicznych. Zamawianie rozwiązań chmurowych jest znacznie szybsze. Zakup infrastruktury wymaga czasu. Tymczasem w sytuacji, gdy potrzebujemy rozwiązań natychmiast, nie możemy realizować przetargu na infrastrukturę. Rozwiązaniem pozostaje tylko zbudować rozwiązanie w infrastrukturze chmury publicznej albo prywatnej.

W ramach COI rozpoczął się ponadto projekt Wspólna Infrastruktura Informatyczna Państwa (WIIP), którego celem było wybudowanie chmury prywatnej na potrzeby szeroko pojętej administracji publicznej, jednostek samorządu terytorialnego i administracji centralnej. Rozwiązanie docelowo jest hybrydowe, z czego udało się już uruchomić Rządową Chmurę Obliczeniową – RzChO – i Rządowy Klaster Bezpieczeństwa. Powoli kończymy rozwijać chmurę prywatną. W 2024 r. COI będzie – w oparciu o RzChO – uruchamiał usługi dla administracji centralnej. Rozpocznie się także podłączenie pierwszych jednostek samorządu.

W Polsce jest ok. 2500 gmin. Podobnie jak inne jednostki samorządu wykonują – zależnie od wielkości – bardzo podobne zadania. Model, w którym jak dotychczas, każda z nich zapewnia własne rozwiązanie IT wraz z infrastrukturą, jest nieoptymalny. Stąd idea budowy rozwiązania, które zapewni infrastrukturę, ale też gotowe usługi tworzone przez COI na potrzeby administracji. Dążymy do tego, aby do katalogu usług trafiły takie, które służą podstawowym procesom, ponieważ są wykorzystywane we wszystkich samorządach. Dzięki temu chmurowe wsparcie przyniesie na szerszy efekt.

Katalog rozwiązań, które będą dostępne w ramach chmury rządowej powstaje w oparciu o dwa kryteria: bezpieczeństwa i optymalizacji infrastruktury. Dla 2500 jednostek, zwłaszcza małych gmin, które przetwarzają dane obywateli, zatrudnienie dobrego specjalisty ds. bezpieczeństwa to zbyt duży koszt. Chmura przejmuje z nich obowiązki w zakresie bezpieczeństwa. Pierwszą uruchomioną w rządowym klastrze bezpieczeństwa usługą jest backup czy tworzenie kopii zapasowych.

Mówiąc o optymalizacji wykorzystania chmury, trudno – z perspektywy COI i gospodarki budżetowej – rozpatrywać ją w czysto finansowych kategoriach. Zdefiniowanie miar korzyści okazuje się wyzwaniem. Poszukujemy miar powiązanych z efektywnością pracy urzędnika, np. poprzez zdjęcie zeń obciążenia pracą, ale także z poprawą doświadczenia użytkownika -obywatela, np. skróceniem czasu obsługi w toku procesu urzędowego.

Wartością jest efektywność procesu. Przykładem realizowany chmurowo Centralny Rejestr Wyborczy. Jedno z dużych miast policzyło, że oszczędziło 0,5 mln zł na nadgodzinach pracy urzędników komisji w stosunku do poprzednich wyborów. Cieszy nas, że możemy przyczyniać się do faktycznego usprawnienia działania urzędów i proponować innowacyjne rozwiązania, które przynoszą korzyści obu stronom – państwu oraz obywatelom.

Marcin Kubarek, dyrektor Departamentu Systemów Państwowych w Centralnym Ośrodku Informatyki
Notował Szymon Augustyniak