154 mld USD wyniosła w 2021 roku łączna wartość eksportu towarów i usług branży teleinformatycznej państw Trójmorza (TSI). Sektor ICT odpowiadał też za 73 mld USD wartości dodanej wytworzonej w krajach TSI i 4,7% PKB tego regionu w roku 2020. Wynikom ekonomicznym towarzyszy poprawa stopnia cyfryzacji – według wskaźnika DESI kraje TSI nadrobiły dystans względem Finlandii, lidera rankingu, w 3 spośród 4 kategorii. W raporcie „Sektor ICT w krajach Trójmorza regionalnym motorem wzrostu”, Polski Instytut Ekonomiczny wraz z CEE Digital Coalition, prezentują stan cyfrowego rozwoju gospodarek TSI oraz rolę i znaczenie sektora ICT w tym regionie.
Chociaż kraje Trójmorza – poza Estonią – nie zajmują czołowych miejsc w przypadku poziomu rozwoju cyfrowego, mierzonego przez wspomniany indeks DESI, to jednak na przestrzeni lat zmniejszają dystans do lidera. Najszybciej taka konwergencja występuje w zakresie cyfrowych usług administracji. Pięć krajów TSI (Słowenia, Austria, Litwa, Chorwacja, Estonia) znajduje się powyżej średniej UE w kategorii integracja technologii cyfrowych, zawierającej wskaźniki dotyczące wykorzystania technologii cyfrowych przez firmy. Natomiast Słowenia zajmuje drugie miejsce pod względem wykorzystania ICT na rzecz zrównoważenia środowiskowego oraz jest liderem w TSI w trzech podkategoriach.
„Mimo że państwa Trójmorza często zajmują końcowe miejsce w poszczególnych kategoriach rankingu DESI, warto jednak przyjrzeć się zmianom punktacji w czasie, tym bardziej, że pozycja w samym rankingu jest w dużej mierze uwarunkowana historycznie i strukturalnie. Trzeba mieć także na uwadze fakt, że na obszary, w których zapóźnienia względem lidera są duże, administracja ma wpływ jedynie pośredni. Przykładem jest wykorzystanie technologii w firmach. Natomiast tam, gdzie zjawisko konwergencji jest najbardziej wyraźne, jak na przykład w obszarze cyfrowej administracji publicznej, widzimy, że administracja państw TSI skutecznie wdraża cyfrowe rozwiązania do swojego funkcjonowania, podnosząc tym samym jakość obsługi obywateli” – komentuje Jakub Witczak, analityk w zespole gospodarki cyfrowej Polskiego Instytutu Ekonomicznego.
Rosnące znaczenie sektora ICT
Sektor ICT państw Inicjatywy Trójmorza charakteryzuje się szybkim tempem rozwoju. Świadczy o tym trwały wzrost udziału wartości dodanej w PKB, powstające miejsca pracy a także dynamika obrotów handlowych. W latach 2015-2020 wartość dodana tworzona w sektorze ICT rosła przeciętnie o 10%, a w relacji do PKB osiągnęła poziom 4,7%. O rosnącym znaczeniu ICT dla regionu świadczy też dynamicznie rosnąca liczba pracujących. W 2020 roku w usługach ICT pracowało niemal 1,4 mln osób, co stanowiło niemal jedną czwartą zatrudnionych w tym sektorze w całej UE.
Kraje regionu Trójmorza mają też ugruntowaną pozycję w globalnym handlu, odpowiadając za ok. 4% handlu towarami i ok. 5,5% handlu usługami ICT. Eksport towarów ICT opiera się na komputerach i sprzęcie peryferyjnym (33%), telekomunikacyjnym (31%) oraz elektronice użytkowej (24%), zaś zagraniczna sprzedaż usług ICT jest zdominowana przez usługi komputerowe (81%). Głównym partnerem handlowym pozostają Niemcy oraz Stany Zjednoczone, zarówno jeśli chodzi o sprzedaż usług jak i sprzętu ICT.
“Sektor ICT zyskuje na znaczeniu w regionie. Stale rośnie świadomość, że cyfrowy filar Trójmorza stanowi dziś w istocie motor napędowy dla wzrostu gospodarki Europy Środkowo-Wschodniej. Aby w pełni wykorzystać jego ogromny potencjał gospodarczy, konieczna ścisła współpraca w regionie i rozwój ambitnych, międzynarodowa projektów cyfrowych z udziałem państw Trójmorza. Właśnie na rzecz pogłębiania tej współpracy działamy w ramach CEE Digital Coalition” – mówi Michał Kanownik, prezes Związku Cyfrowa Polska i inicjator CEE Digital Coalition, koalicji branży cyfrowej z regionu Europy Środkowo-Wschodniej.
Problemem m.in. niedobory infrastrukturalne
Wydarzenia ostatnich lat, takie jak pandemia i agresja Rosji na Ukrainę, były testem odporności dla krajowych gospodarek. W tym kontekście należy wskazać, że sektor ICT okazał się mocną stroną regionu Trójmorza. Z jednej strony cały czas rosło zatrudnienie, szczególnie w usługach IT. Z drugiej, w ostatnich latach pojawiły się w regionie nowe „jednorożce” – firmy z obszaru IT wyceniane na ponad 1 mld USD. Jednak Bolączką państw TSI jest z pewnością brak wypracowanej marki oraz ograniczona współpraca regionalna. Zebrane pomysły wskazują na potencjał współpracy i rozwoju regionalnego, jednak skala potrzeb i tempo realizacji projektów nie gwarantują w najbliższych latach przełomu w tym zakresie.
„Niezbędne są znaczne inwestycje infrastrukturalne, za którymi powinny pójść programy podnoszenia kompetencji cyfrowych, a także kształcenia specjalistów w obszarze IT i nowoczesnych technologii. Region będzie przyciągał kolejne inwestycje w obszarze produkcji (wskutek przenoszenia i skracania łańcuchów produkcji), jednak barierą może okazać się brak wykwalifikowanych kadr lub też, coraz mocniej podkreślane przez firmy, niedobory infrastrukturalne. Jeśli krajom regionu uda się pokonać te bariery, to państwa Trójmorza mają szansę jeszcze bardziej wzmocnić swoją pozycję w obszarze usług” – podsumowuje Ignacy Święcicki, kierownik zespołu gospodarki cyfrowej Polskiego Instytutu Ekonomicznego.
Przypomnijmy, że Inicjatywa Trójmorza jest projektem zainicjowanym w 2015 roku jako forum współpracy 12 państw UE: Austrii, Bułgarii, Chorwacji, Czech, Estonii, Litwy, Łotwy, Polski, Rumunii, Słowacji, Słowenii i Węgier.
Pełna treść raportu dostępna jest tu.
