Wielkość rynku telekomunikacyjnego w Polsce w roku 2020 i prognozy na rok 2021

W 2019 r. polski rynek usług telekomunikacyjnych wart był 34,4 mld zł. Jest to praktycznie kalka wartości z roku 2018. Lata 2020-2025 to również okres stagnacji. W 2020 r. rynek telekomunikacyjny w Polsce zdominowały takie tematy jak kryzys COVID-19 i anulowanie aukcji 5G, komercjalizacja pierwszych usług 5G czy pierwsze widoczne efekty podwyżek cen usług komórkowych w wynikach mobilnych telekomów. Obecny rok zaobfituje w kolejne ważne trendy i wydarzenia, w tym bezpośrednio rzutujące na koniunkturę rynkową. Kluczowa okaże się obniżka stawki MTR czy dalsze drożenie rynku ISP.

Rynek telekomunikacyjny w Polsce jest rynkiem dojrzałym i wysoko nasyconym, dlatego też od dłuższego czasu jego wartość porusza się w trendzie bocznym. W 2019 r. rynek usług telekomunikacyjnych wart był 34,4 mld zł, co oznacza spadek o 1% r/r. W porównaniu z rokiem 2018 dynamika spadku jest trzykrotnie mniejsza. Odpowiada za to przede wszystkim stabilizacja sytuacji w segmencie telefonii komórkowej.

Wyjaśnienie: wartość rynku usług operatorskich (ogół przychodów generowanych przez operatorów telekomunikacyjnych). Bez płatnej telewizji.
s – szacunek
p – prognoza
Źródło: PMR, 2021

Wyniki operatorów mobilnych jak co roku mają kluczowe znaczenie dla całego sektora usług telekomunikacyjnych, gdyż odpowiadają za 75% jego wartości. Obecnie głównym trendem na rynku komórkowym jest koncentracja operatorów na strategii nastawionej na budowanie wartości oraz wzrostu przychodów i rentowności, również w kontekście kolejnych inwestycji technologicznych, w tym sieci 5G. Jednym z głównych narzędzi realizacji jest podwyżka cen usług komórkowych w taryfach post-paid. W związku z tym widać stopniową stabilizację ARPU z usług telefonii komórkowej i niższy spadek jego wartości rok do roku.

Drugim ważnym segmentem rynku telekomunikacyjnego w Polsce jest segment DLISP. W 2019 r. wartość rynku transmisji danych, dzierżawy łączy i dostępu do internetu w Polsce wyniosła 5,4 mld zł, o niecały 1% więcej niż przed rokiem. Oznacza to stabilizację rynku, który w 2018 r. doznał odbicia po kilku latach spadków. Powodem lepszej koniunktury rynkowej jest ożywienie w segmencie ISP w związku ze zdecydowanie mniejszą presją ze strony mobilnych usług dostępowych. Istotne w tym względzie są również inwestycje w światłowody i lepsza jakość łączy TVK. Za tym idzie oferowanie klientom wyższych przepustowości dostępu do internetu podpartych odpowiednio wyższą ceną usług.

Sytuacja na rynku telekomunikacyjnym w 2020 r. i wpływ pandemii COVID-19 na rynek

Zdaniem PMR najważniejsze wydarzenia i trendy, które miały mniejszy lub większy wpływ na koniunkturę rynku telekomunikacyjnego w 2020 r. to: pierwsze widoczne efekty podwyżek cen usług komórkowych w wynikach mobilnych telekomów, wybuch pandemii COVID-19 (co pociągnęło za sobą odroczenie aukcji 5G), coraz większa migracja użytkowników komórkowych ofert przedpłaconych na oferty abonamentowe czy drożenie rynku ISP z uwagi na oferty internetowe o wyższych przepustowościach, głównie skupione wokół modelu światłowodowego, ale też zwracanie się operatorów ku strategii „więcej za więcej”.

Podstawowa działalność operatorów telekomunikacyjnych pozostaje relatywnie odporna na skutki pandemii. Ważnymi elementami gruntującym pozycję rynku w dobie kryzysu są jego dojrzałość i silne nasycenie usługami, stabilność i przewidywalność strumieni przychodów (opłaty abonamentowe) oraz rola usług telekomunikacyjnych jako jednych z krytycznych elementów funkcjonowania dzisiejszego społeczeństwa, biznesu oraz całego państwa.

Mimo tego są obszary na rynku, gdzie kryzys COVID-19 zadziałał ujemnie na przychody telekomów. W 2020 r. pandemia spowodowała obniżenie dynamiki wzrostowej w segmencie mobilnym (z potencjalnych ok. 3-4%, nie licząc czynnika kryzysowego, do 0,3%) w efekcie niższych przychodów ze sprzedaży sprzętu telekomunikacyjnego oraz usług roamingowych. Dla równowagi zyskał jednak segment hurtowy i wyższe przychody z rozliczeń międzyoperatorskich.

Kryzys COVID-19 paradoksalnie wpływa na rynek telekomunikacyjny również dodatnio. Na rynku dostępu do stacjonarnego internetu w związku z pracą i nauką zdalną wytwarza się dodatkowy popyt na wysokoprzepustowe łącza, głównie światłowody. Trend ten widoczny szczególnie w roku ubiegłym, zadziała na rynek długofalowo, głównie w latach 2021-2022. Ma to bezpośrednie, dodatnie przełożenie na wartość rynku.

Prognozy dla rynku mobilnego na rok 2021

Z modelu prognostycznego PMR wynika, że wartość rynku telekomunikacyjnego w 2021 r. zanotuje spadek, widoczny głównie na poziomie usług telekomunikacyjnych (ok. -2%). Prognozowana koniunktura rynku wynika przede wszystkim z oczekiwanej sytuacji w segmencie telefonii komórkowej. PMR przewiduje, że przychody operatorów mobilnych ogółem w latach 2021-2024 (głównie w roku 2021) znajdą się pod negatywnym wpływem segmentu hurtowego w związku ze stopniową obniżką stawki hurtowej MTR, regulowaną unijnym rozporządzeniem (jednolita stawka euroMTR). Równolegle na samym rynku detalicznym telefonii komórkowej w horyzoncie pięciu kolejnych lat PMR prognozuje dodatnią koniunkturę (CAGR 2021-2025: 2,1%). Kapitalny na to wpływ będą miały dokonane podwyżki cen usług komórkowych w taryfach post-paid i coraz większa stabilizacja ARPU.

Wyjaśnienie: stosunek przychodów operatorów na rynku detalicznym (z wyłączeniem przychodów ze sprzedaży sprzętu) do raportowanej liczby kart SIM (bez kart BDI Aero2, ale uwzględniając karty M2M).
s – szacunek
p – prognoza
Źródło: PMR, 2021

Prognozy dla rynku ISP na rok 2021

PMR ocenia, że w latach 2021-2025 usługi dostępu do internetu nadal będą generować największe przychody na rynku DLISP (75% jego wartości). Prognozowany CAGR wartości rynku ISP w tym okresie to 1,2%. Wśród głównych czynników prorynkowych istotne miejsce zajmują inwestycje w rozwój sieci, w tym przede wszystkim kontynuacja inwestycji w infrastrukturę ostatniej mili. Znajdzie to odzwierciedlenie w rosnącym wolumenie rynku, głównie subskrypcji FTTx, oraz stabilnym ARPU na użytkownika w związku z coraz wyższą parametryzacją usługi dostępowej. Dodatkowy popyt na łącza stacjonarne o wyższych parametrach spowodowany pandemią COVID-19 również przełoży się na wyższe ARPU z usługi. Pozytywnie na rosnący współczynnik zagospodarowania sieci światłowodowych wpływa trend ich otwierania w modelu hurtowym (głównie Orange, INEA, Nexera, Vectra) na rzecz innych operatorów (m.in. T-Mobile, P4, UPC), głównie nieposiadających własnej podobnej infrastruktury.

Bardzo realnym scenariuszem na polskim rynku ISP w 2021 r. jest wykorzystanie przez telekomy popytu na szybkie łącza stacjonarne spowodowanego sytuacją epidemiczną, by podnosić ceny za te usługi. Wpisuje się to w strategię „more for more”, wokół której operatorzy skupiają swoją działalność na przestrzeni dwóch ostatnich lat. Będące w horyzoncie kolejne inwestycje technologiczne operatorów telekomunikacyjnych oraz prognozowane odbicie PKB na polskim rynku to dodatkowe czynniki przemawiające za ewentualnymi ruchami cenowymi na rynku.

Pozostałe trendy i prognozy dla rynku telekomunikacyjnego

Dużą zmianą dla polskiego rynku telekomunikacyjnego będzie ubiegłoroczne przejęcie sieci Play przez francuski Iliad. Zdarzenie nie znajdzie jednak odzwierciedlenia w jakiejkolwiek presji cenowej na rynku. Temat podwyżek cen z 2019 i koncentracja operatorów na strategii nastawionej na budowanie wartości oraz wzrostu przychodów i rentowności są nadal aktualne. Poza tym wywołany pandemią dodatkowy popyt na łącza stacjonarne o wysokich przepustowościach niekoniecznie jest powodem operatorów do walki o klienta ceną, również na poziomie usług dostępowych. Można natomiast spodziewać się zmiany w pozycjonowaniu P4 na rynku konwergentnym – z dużym prawdopodobieństwem operator, mając nowego inwestora, wejdzie mocniej w segment usług stacjonarnych, tj. usług światłowodowych. Co więcej, pod flagą Iliadu P4 może poczuć się pewniej w realizacji polityki akwizycyjnej – jednym z potencjalnych zakupów, o którym mówi się już od jakiegoś czasu, jest telewizja kablowa UPC.

Inne trendy i wydarzenia, które zdominują rynek telekomunikacyjny w Polsce w 2021 r. to: wznowienie aukcji 5G i pierwsze usługi 5G w oparciu o pełnowartościowe pasma częstotliwości, dalsza konsolidacja rynku (m.in. transakcja pozostałych udziałów Netii przez Grupę Cyfrowego Polsatu) oraz umacnianie trendu sprzedaży pasywnej infrastruktury masztowej przez MNOs na rzecz podmiotów trzecich celem optymalizacji kosztowej.

Przyglądając się bliżej rozwojowi sieci 5G, w 2021 r. PMR nie zakłada jeszcze znaczącej monetyzacji usług piątej generacji po stronie operatorów komórkowych. Istotnym ograniczeniem będzie nadal relatywnie mała dostępność na rynku urządzeń obsługujących tę technologię. Poza tym klienci jeszcze nie do końca czują potrzebę takiej technologicznej przesiadki. Wystarczają im prędkości w ramach sieci 4G (LTE/LTE-Advanced), które de facto są zbieżne z prędkościami oferowanymi w ramach sieci 5G. Co więcej, u podstaw koncepcji sieci 5G leży szerokie spektrum usług i możliwości telekomunikacyjnych przeznaczonych dla segmentu B2B. I to właśnie przede wszystkim ten segment zyska na wdrożeniu sieci piątej generacji. Jednakże mierzalnych wpływów operatorów z dodatkowych usług telekomunikacyjnych w biznesie (internet rzeczy, smart city, telemedycyna, e-commerce), dla których przestrzeń stwarza technologia 5G, PMR z pewnością spodziewa się dopiero po roku 2021.

Katarzyna Sacha, PMR, Senior ICT Market Analyst

Materiał powstał na podstawie kompleksowego raportu PMR: „Rynek telekomunikacyjny w Polsce 2020. Analiza rynku i prognozy rozwoju na lata 2020-2025”.