W Sejmie powstała Podkomisja stała ds. sztucznej inteligencji i przejrzystości algorytmów

Jej przewodniczącym został Grzegorz Napieralski, a jego zastępcą Paweł Bliźniuk, obaj z Koalicji Obywatelskiej (na zdjęciu). Podkomisja ma zacząć prace od: przeglądu przepisów unijnych, AI w systemie ochrony zdrowia, a także powrotu do projektu ustawy z poprzedniej kadencji Sejmu dającej prawo związkom zawodowym zajrzeć w algorytmy które oceniają pracę ludzi w danej firmie.

W obecnej kadencji Sejmu byłaby to pierwsza podkomisja stała funkcjonująca w ramach Komisji Cyfryzacji, Innowacyjności i Nowoczesnych Technologii. Podkomisja stała ds. sztucznej inteligencji i przejrzystości algorytmów ma stać się platformą do dyskusji na temat wpływu algorytmów i sztucznej inteligencji na różne aspekty życia oraz miejscem wymiany poglądów dotyczących szans i zagrożeń z tym związanych. Podkomisja miałaby także za zadanie wypracować regulacje prawne odnoszące się do zagadnień leżących w zakresie jej kompetencji.

„Wraz z udostępnieniem w listopadzie 2022 roku pierwszej wersji chatbota ChatGPT i jego gwałtownie rosnącą popularnością rozpoczęła się kolejna rewolucja technologiczna. Zaawansowane algorytmy sztucznej inteligencji opuściły laboratoria i stały się dostępne dla szerokiego grona odbiorców. Dzięki popularności tego narzędzia obywatele, ale także decydenci uświadomili sobie, że rewolucja na miarę wynalezienia maszyny parowej dzieje się na naszych oczach.

Rozwój sztucznej inteligencji już wpływa na wszystkie dziedziny życia. W wielu miejscach ten wpływ będzie miał skutki daleko wykraczające poza to co jesteśmy w stanie sobie dzisiaj wyobrazić. Rolą państwa jest analizować i wpływać na kształt tej rewolucji po to, aby zmiany te nie tworzyły nowych grup wykluczonych.

Pierwsze regulacje z obszarze sztucznej inteligencji zostały przyjęte na poziomie Unii Europejskiej nie dalej niż dwa tygodnie temu. Tak zwany Al Act tworzy ramy prawne do analizy i oceny ryzyka stosowania różnych sztucznej inteligencji w różnych dziedzinach życia. Przyjęte regulacje są jednak dopiero początkiem wyzwań, które stoją przed krajami członkowskim zarówno w zakresie ich praktycznej implementacji, jak i monitorowania działania i dostosowywania do nowych wyzwań.

W gospodarce coraz większą rolę odgrywają algorytmy sztucznej inteligencji, które automatyzują podejmowanie decyzji. Proces ten gwałtownie przyspiesza, jednak już teraz algorytmy współdecydują o tym czy dostaniemy kredyt, ile zapłacimy za bilet lotniczy, jakie treści zobaczą nasze dzieci, jak zostaniemy ocenieni w pracy i czy nasza firma dostanie zlecenie. Technologie oparte na danych nie są neutralne. Decyzje o zbieraniu, analizowaniu i przetwarzaniu konkretnych kategorii informacji są dyktowane czynnikami społecznymi, ekonomicznymi i politycznymi. Przejrzystość algorytmów staje się coraz poważniejszym problemem.

Przyjęty na poziomie Unii Europejskiej akt o usługach cyfrowych stara się w pewnym zakresie regulować ten obszar. Wyzwaniem jest jednak nie tylko opracowanie odpowiednich przepisów, ale zbudowanie narzędzi i kompetencji zarówno na poziomie Unii Europejskiej jak i poszczególnych krajów członkowskich. Część narzędzi ma dostarczać powołane przez Unię Europejską w kwietniu 2023 roku Europejskie Centrum Przejrzystości Algorytmicznej (ECAT).

Choć Polska przyjęła dokument pt. Polityka Rozwoju Sztucznej inteligencji w Polsce już kilka lat temu, to do tej pory nie powstały przepisy regulujące tworzenie i wykorzystywanie sztucznej inteligencji, a także umożliwiające weryfikację algorytmów. Wciąż brak jest zarówno wystarczającej świadomości jak i odpowiednich narzędzi technicznych i prawnych. Zadaniem podkomisji będzie podnoszenie świadomości wyzwań związanych z rozwojem sztucznej inteligencji, stworzenie platformy do dyskusji i wymiany poglądów w zakresie wpływu algorytmów na społeczeństwo, i współtworzenie odpowiednich ram prawnych. Złożoność, wieloaspektowość materii, ale także znaczenie sztucznej inteligencji dla rozwoju Polski w przyszłości powoduje, że powołanie stałej podkomisji zajmującej się tą tematyką jest zasadne” – napisał w uzasadnieniu Grzegorz Napieralski.

Zakres działania Podkomisji stałej do spraw sztucznej inteligencji i przejrzystości algorytmów obejmować będzie:

• udział w dyskusji nad strategią i kierunkami rozwoju sztucznej inteligencji w Polsce i w Unii Europejskiej,
• wsparcie i promocja ekosystemu polskich badań, prac rozwojowych i projektów komercyjnych w zakresie narzędzi sztucznej inteligencji i wyjaśnialności algorytmów,
• opracowanie regulacji dotyczących wykorzystania danych na potrzeby trenowania modeli sztucznej inteligencji, a także zastosowań sztucznej inteligencji w gospodarce i administracji publicznej,
• opracowanie regulacji dotyczących możliwości kontroli stosowanych algorytmów pod kątem zapewnienia przestrzegania obowiązującego prawa, a w szczególności przeciwdziałaniu dyskryminacji,
• animowanie dyskusji nt. wykorzystania sztucznej inteligencji w administracji publicznej dla wsparcia świadczenia usług publicznych,
• promocja wiedzy nt. zagrożeń związanych z rozwojem sztucznej inteligencji i opracowanie regulacji odnoszących się do nowych zagrożeń,
• nawiązanie współpracy z centrami naukowymi i podmiotami badawczymi specjalizującymi się w innowacjach w zakresie sztucznej inteligencji, tworzenia aplikacji, stosowania algorytmów.