PIIT: Przyszłość branży ICT w Polsce – wyzwania i szanse

Rok 2025 będzie kluczowy dla polskiego rynku ICT. Polska przejęła prezydencję w Radzie UE, w życie wchodzą kluczowe ustawy dotyczące cyberbezpieczeństwa czy sztucznej inteligencji, a globalne wydatki na IT – według prognoz Gartnera – mogą sięgnąć nawet 5,74 biliona dolarów. Branża staje jednak przed licznymi wyzwaniami, takimi jak m.in. dostosowanie się do dynamicznie zmieniających się regulacji czy zapewnienie cyfrowego bezpieczeństwa. Jednocześnie otwiera się przed nią szansa na umocnienie pozycji Polski jako regionalnego lidera cyfrowego.

W dobie dynamicznej transformacji cyfrowej, globalne prognozy – zarówno takich instytucji jak Gartner czy PMR – podkreślają kluczową rolę Polski jako regionalnego lidera innowacji technologicznych. Według PMR wartość rynku ICT w Polsce wzrośnie do 74 miliardów złotych, a segment oprogramowania, napędzany coraz większym zainteresowaniem rozwiązaniami z zakresu sztucznej inteligencji i chmury obliczeniowej, osiągnie wartość 34 miliardów złotych.

Jednocześnie polskie firmy mierzą się z wyjątkowymi wyzwaniami, które redefiniują ich strategie inwestycyjne. Jak wskazują analizy Gartnera, globalne wydatki na IT w 2025 roku mają wzrosnąć o 9,3%, osiągając rekordowe 5,74 biliona dolarów.

W tym kontekście kluczowym pytaniem pozostaje, jak polskie przedsiębiorstwa, inwestujące coraz więcej w technologie chmurowe i cyberbezpieczeństwo, odnajdą się w wyścigu o innowacyjność i zwinność operacyjną.

Jaki był miniony rok dla branży ICT?

Zdaniem Andrzeja Dulki, prezesa PIIT, 2024 roku był jednym z najważniejszych w ostatniej dekadzie, a zmiana administracji centralnej i rządu pozwoliła na podjęcie kluczowych działań zmierzających do nadrobienia opóźnień legislacyjnych. Jednym z najistotniejszych kroków było przyjęcie Prawa komunikacji elektronicznej, za którego brak Polska ponosiła dotkliwe kary finansowe.

„W 2025 roku wprowadzenie ponad 60 aktów wykonawczych związanych z tą ustawą będzie wymagało średnio jednego nowego dokumentu prawnego tygodniowo, co postawi przed branżą wyzwanie dostosowania się do dynamicznie zmieniających się regulacji. Ma to fundamentalne znaczenie dla rozwoju branży teleinformatycznej. Konieczność szybkiego dostosowania się do nowych przepisów wymaga ścisłej współpracy między biznesem a administracją publiczną” – podkreśla Andrzej Dulka.

Należy także podkreślić, że objęcie przez Polskę prezydencji w Unii Europejskiej w 2025 roku stawia przed rządem i biznesem szansę na realizację priorytetów, takich jak cyberbezpieczeństwo, przepływ danych czy wsparcie dla hyperscalerów – największych dostawców chmurowych.

Jednym z kluczowych tematów, które zdominują 2025 rok, jest cyberbezpieczeństwo. Uchwalona w kwietniu 2024 roku ustawa o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa (UKSC) ma zostać w pełni wdrożona do końca 2025 roku. Regulacje te dotykają m.in. kwestii dostawców wysokiego ryzyka oraz certyfikacji urządzeń, co pozwoli zminimalizować potencjalne zagrożenia.

W kontekście wojny w Ukrainie oraz agresywnych działań Rosji, Białorusi i Korei Północnej znaczenie cyberbezpieczeństwa znacząco wzrosło. Polska, dzięki zdobytemu know-how, może odegrać kluczową rolę w kształtowaniu unijnych regulacji w tej dziedzinie podczas swojej prezydencji w Unii Europejskiej w 2025 roku. Prezes PIIT zwraca uwagę na konieczność ochrony danych i infrastruktury. Kluczową kwestią w tym kontekście jest wiec również odporność sektora telekomunikacyjnego, zarówno na poziomie krajowym, jak i międzynarodowym.

„Ważnym sygnałem i krokiem we właściwą stronę może być utworzenie funduszu na rzecz odporności, który zapewni środki na podniesienie wymagań telekomunikacyjnych ponad standardowy poziom oferowany klientowi końcowemu. Fundusz ten mógłby wspierać inwestycje w infrastrukturę, rozwój technologii 5G i 6G, a także działania na rzecz cyberbezpieczeństwa, które są kluczowe dla utrzymania stabilności i bezpieczeństwa państwa” – wskazuje Andrzej Dulka.

Rok 2025 stawia na pierwszym planie bezpieczeństwo – zarówno na poziomie krajowym, jak i europejskim. Drugim filarem pozostaje natomiast gospodarka. Raporty, w tym ten Mario Draghiego pt. „The future of European competitiveness” jasno wskazują, że Europa potrzebuje zmian, by zachować konkurencyjność na globalnym rynku. Podobnie w Polsce, priorytetem są regulacje wspierające, zamiast hamujące, rozwój biznesu. Na trzecim miejscu znajduje się natomiast etyka – Europa ceni uczciwe podejście do biznesu, co znajduje odzwierciedlenie w licznych regulacjach chroniących obywateli. Jednocześnie nadmierna biurokracja może tłumić innowacyjność i zniechęcać przedsiębiorstwa do inwestycji. Kluczowe zatem jest zachowanie równowagi między ochroną wartości europejskich a pobudzaniem rozwoju technologii, przy unikaniu modelu, w którym kapitał koncentruje się wąsko, bez włączania w zyski osób zaangażowanych w tworzenie nowych rozwiązań.

Regulacje wspierające rozwój

Rok 2025 przyniesie wiele kluczowych zmian w obszarze prawa nowych technologii. Przyjętych zostanie szereg ustaw wyznaczających kompetencje nowych organów regulacyjnych.

“Dotyczy to między innymi takich obszarów jak usługi pośredników internetowych, sztuczna inteligencja czy zarządzanie danymi. W 2025 roku zaczną również obowiązywać przepisy Aktu w sprawie sztucznej inteligencji, określanego jako RODO dla AI” – wskazuje Xawery Konarski, wiceprezes zarządu PIIT.

Dla branży ICT szczególnie kluczową datą będzie 12 września 2025 roku, kiedy to wejdą w życie przepisy Aktu w sprawie danych, regulujące m.in. procedurę zmiany dostawcy usług chmurowych oraz uprawnienia użytkowników urządzeń Internetu rzeczy (IoT).

Mądre wydatkowanie środków z Krajowego Planu Odbudowy

Według specjalistów PIIT, w 2025 roku kluczowym zadaniem pozostaje racjonalne rozdysponowanie środków z Krajowego Planu Odbudowy – zwłaszcza tych „miliardowych kwot” przewidzianych w obszarze informatyki i telekomunikacji. W grę wchodzą potężne projekty infrastrukturalne, m.in. w NASK, mające na celu podniesienie poziomu cyberbezpieczeństwa, a także wdrożenie nowelizacji ustawy o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa czy przepisów dotyczących infrastruktury krytycznej.

„Najważniejsze jest rozsądne wydanie ogromnych środków z Krajowego Planu Odbudowy – zarówno na inwestycje w sprzęt, oprogramowanie, usługi, jak i na edukację oraz szkolenia na różnych poziomach, tak aby przygotować się do cyberbezpieczeństwa, nie zmarnować tych pieniędzy i uzyskać zamierzone efekty” – podkreśla Wiesław Paluszyński, wiceprezes zarządu PIIT.

Wyzwaniem jest nie tylko znalezienie wykonawców i koordynacja inwestycji, lecz także zadbanie o odpowiedni kapitał ludzki. Obecnie w Polsce funkcjonuje co najmniej 30 tysięcy podmiotów objętych regulacjami o cyberbezpieczeństwie, a liczba dostępnych specjalistów w tej dziedzinie jest niewspółmiernie mała. Konieczne zatem staje się systemowe wsparcie kształcenia na różnych poziomach – od „cyberhigieny” w administracji i samorządach po eksperckie szkolenia pozwalające zarządzać złożonymi systemami zabezpieczeń. Przy tak szerokiej gamie nowych wymogów prawnych – w tym wynikających z NIS2, eIDAS czy regulacji dotyczących informacji niejawnych – niezbędne jest podejście przyjazne użytkownikom i przedsiębiorcom, które zachęci do korzystania z innowacyjnych rozwiązań, zamiast paraliżować rynek nadmierną biurokracją.

CSRD i Zielony Ład

W tym roku sektor ICT stanie również przed szeregiem wyzwań związanych z wdrażaniem dyrektywy Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) oraz realizacją założeń Zielonego Ładu. Te dwa filary unijnej polityki zrównoważonego rozwoju znacząco wpłyną na działalność firm, wymuszając kompleksowe zmiany w strategiach operacyjnych, inwestycyjnych i technologicznych.

Obowiązek raportowania zgodnie z CSRD oznacza nie tylko wzrost kosztów związanych z przygotowaniem dokumentacji, audytami i zakupem narzędzi, ale także konieczność inwestycji w zasoby ludzkie oraz automatyzację procesów.

“Organizacje będą musiały zwiększyć swoją transparentność, co wiąże się z koniecznością dostosowania procesów wewnętrznych do nowych wymogów. Równocześnie rosnąca konkurencja między mniejszymi a większymi graczami w branży może utrudniać mniejszym firmom wdrożenie ESG, co stanowi wyzwanie dla całego sektora. Na horyzoncie również pojawił się projekt Omnibusa, którego celem jest maksymalne uproszczenie koncepcji raportowania również w zakresie pozalegislacyjnym np. poprzez stworzenie wspólnego systemu IT, który m.in. pozwoliłby na sprawne zbierane danych przy korzystaniu technologii XBRL” – wyjaśnia Jacek Falkiewicz, wiceprezes zarządu PIIT.

Z perspektywy zewnętrznej pojawi się trudność w pozyskiwaniu danych z rozbudowanych łańcuchów dostaw, zwłaszcza od dostawców spoza Europy. Jednocześnie branża IT zyska szansę na wykorzystanie innowacyjnych rozwiązań, takich jak blockchain w celu walidacji danych czy AI do zaawansowanej analizy i agregacji informacji. Dynamicznie rosnąć będzie również zapotrzebowanie na narzędzia zapewniające bezpieczeństwo danych, co może umocnić pozycję cyberbezpieczeństwa jako jednego z kluczowych obszarów wzrostu w kolejnych latach.

„W kontekście Zielonego Ładu nacisk położony zostanie na redukcję emisji CO2 poprzez wykorzystanie zielonej energii w cyklu produkcyjnym i eksploatacji urządzeń. Ważną rolę odegrają także energooszczędne produkty, recykling, ekoprojektowanie oraz wydłużanie żywotności urządzeń. Wdrażanie takich rozwiązań przyczyni się do minimalizacji odpadów oraz wspierania gospodarki o obiegu zamkniętym (GOZ)” – dodaje Jacek Falkiewicz.

Istotne stanie się zatem zwiększenie roli centrów danych i rozwiązań AI – a zarazem sprostanie wyzwaniom związanym z zarządzaniem śladem węglowym generowanym przez chmurę obliczeniową. Rozwój infrastruktury zasilanej zieloną energią oraz inwestycje w efektywność energetyczną będą konieczne, by sprostać nowym standardom ESG i założeniom Zielonego Ładu.

Odpowiedzialna inżynieria AI

Odpowiedzialna inżynieria AI staje się jednym z kluczowych elementów strategii technologicznej Polski w 2025 roku. Największym wyzwaniem jest połączenie innowacyjności z zasadami odpowiedzialnej, godnej zaufania AI oraz zapewnienie by regulacje, takie jak AI Act, sprzyjały dynamicznemu rozwojowi technologii – wskazują eksperci PIIT.

Wyzwania w obszarze sztucznej inteligencji w Polsce sprowadzają się nie tylko do opracowania strategii, ale przede wszystkim do jej skutecznej realizacji. Borys Stokalski, członek Rady PIIT oraz Przewodniczący Komitetu Przełomowych Technologii PIIT, wskazuje, że obecnie mamy do czynienia z szerokimi rekomendacjami wypracowanymi przez GRAI, które obejmują aż 120 projektów. Elementem strategii powinno być szybkie przekształcenie rekomendacji w konkretne programy międzyresortowe. Administracja potrzebuje wyraźnego podziału odpowiedzialności, dedykowanych zasobów i współpracy między resortami. Ministerstwo Cyfryzacji (MC) powinno odgrywać za równo rolę koordynatora i facylitatora, umożliwiając merytoryczne i finansowe wsparcie działań w wybranych sektorach.

„W kontekście rozwoju gospodarki, szczególnie istotna jest kierunkowa transformacja wybranych sektorów, takich jak np. rolnictwo, przemysł czy budownictwo. Z tych obszarów mogą wyrosnąć innowacyjne produkty i rozwiązania oparte na AI, które odniosą sukces na rynku globalnym” – wskazuje Borys Stokalski.

Eksploracja tzw. „next big thing” – przełomowych technologii, które mogą wynieść Polskę na czoło światowej innowacyjności, otwiera nowe perspektywy dla rozwoju. Jednym z najbardziej obiecujących kierunków są wieloagentowe, autonomiczne systemy AI, oparte na wyspecjalizowanych modelach. Te technologie mają zastosowanie zarówno w cywilnych branżach, jak i w obszarze obronności, gdzie autonomiczne systemy na polu walki stają się coraz bardziej potrzebne. Polska może stać się liderem w rozwoju takich technologii, pod warunkiem, że stworzony zostanie ekosystem wsparcia dla badań, wdrażania i testowania tych rozwiązań.

Borys Stokalski podkreśla również znaczenie tzw. „aren testowych”, które mogłyby wspierać innowacje. Są to przestrzenie, w których startupy mogą testować swoje pomysły w realnych warunkach z udziałem przemysłowych partnerów. Aby takie inicjatywy miały sens, konieczne jest ich współfinansowanie przez państwo, co zmniejszy ryzyko dla uczestników i umożliwi przeprowadzanie śmiałych eksperymentów.

„Pierwsze sześć miesięcy roku, gdy Polska pełni prezydencję, to okazja do promowania własnej agendy technologicznej. Polska może wyróżnić się jako lider odpowiedzialnego podejścia do sztucznej inteligencji – odpowiedzialnej inżynierii AI. Dzięki programowi Do AI Right, wspieranemu przez Izbę, możliwe jest upowszechnianie zasad odpowiedzialnego stosowania AI, co może zaowocować stworzeniem kodeksu dobrych praktyk dla firm” – wskazuje Borys Stokalski.

Kluczową rolę będzie więc również odgrywać edukacja – zarówno w „oswajaniu” społeczeństwa z technologią AI, jak i w budowaniu świadomości jej potencjalnych zagrożeń. PIIT będzie wspierać inicjatywy edukacyjne, promujące świadome korzystanie z AI.

Priorytety rozwoju telekomunikacji w 2025 roku

Są ściśle powiązane z obecną sytuacją geopolityczną, w której dominują szybkie zmiany technologiczne, rosnąca rola cyfryzacji i bezpieczeństwa, a także wyzwania związane z odpowiedzialnym rozwojem. Oznacza to konieczność koncentracji na zapewnieniu bezpieczeństwa i odporności infrastruktury telekomunikacyjnej i łączności (także energetycznej), wdrażaniu najnowszych technologii, takich jak 5G, 6G.

„W obecnych realiach geopolitycznych i przy rosnącej roli cyfryzacji, wzmacnianie odporności na kryzysy wymaga stabilnego finansowania infrastruktury telekomunikacyjnej. Jednocześnie znaczenie infrastruktury energetycznej dla sektora ICT jest szczególne. Stąd oba sektory powinny być celem działań wspierających dla odporności oraz rozwoju państwa” – podkreśla Marta Brzoza, członkini Rady PIIT oraz wiceprezeska zarządu PIIT.

Warto w tym miejscu zwrócić uwagę na raport byłego prezydenta Finlandii, Sauli Niinistö, zatytułowany „Safer Together: Strengthening Europe’s Civilian and Military Preparedness and Readiness”, w którym podkreślone zostało, że tym kluczowym zadaniem na najbliższe lata jest przede wszystkim wzmocnienie zdolności Unii Europejskiej do reagowania na współczesne zagrożenia. Chodzi o zmiany klimatyczne, cyberataki, konflikty zbrojne i inne kryzysy o charakterze transgranicznym. Szczególną jednak uwagę raport poświęca infrastrukturze krytycznej, która odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu stabilności społeczeństw oraz funkcjonowaniu gospodarek państw członkowskich. Infrastruktura krytyczna, obejmująca sektory takie jak energetyka, transport, telekomunikacja czy zdrowie, wymaga szczególnej ochrony, ponieważ jej awaria może prowadzić do efektu domina w całej UE.

Zgodnie z projektowaną Strategią Cyfryzacji Polski do 2035 roku oraz priorytetami rządu na czas prezydencji, telekomunikacja i energetyka powinny być filarami odporności krajów i społeczeństw. Wzmacnianie cyberbezpieczeństwa, rozbudowa nowoczesnych sieci 5G i 6G, rozwijanie IoT czy prace nad istotną deregulacją przepisów (po to, by unikać dublujących się lub niespójnych regulacji) stanowią kluczowe działania na rzecz budowania przewag konkurencyjnych i bezpieczeństwa cyfrowego.

Nie do przecenienia jest też rola telekomunikacji w budowaniu Przemysłu 4.0. Automatyzacja procesów przemysłowych i zdalne sterowanie w oparciu o 5G lub 6G zwiększają odporność i konkurencyjność gospodarki. Nie osiągniemy tego bez znaczących inwestycji w nowe technologie – wskazują eksperci PIIT. Telekomunikacja potrzebuje także niezawodnych źródeł energii oraz nowoczesnej infrastruktury, by sprostać wymaganiom współczesności.

Jak podkreśla się także w projekcie Strategii Cyfryzacji Polski, niewątpliwie rok 2025 przyniesie szereg wyzwań nie tylko tych strategicznych, ale także bardziej operacyjnych: od prac nad rozporządzeniami do Prawa komunikacji elektronicznej, poprzez wdrażanie nowelizacji ustawy o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa, aż po kwestie ustawy o zarządzaniu kryzysowym i Aktu w sprawie infrastruktury gigabitowej.

Polska pełni szczególną rolę w zapewnianiu bezpieczeństwa ze względu na swoją funkcję graniczną NATO i Unii Europejskiej. Dzięki strategicznemu położeniu nasz kraj ma kluczowe znaczenie w zapewnianiu odporności całego regionu na zagrożenia zewnętrzne, w tym cyberataki, dezinformację i działania destabilizujące.

„Polska jako element szerszego systemu infrastruktury bezpieczeństwa Europy, musi posiadać niezawodne i bezpieczne systemy telekomunikacyjne, które zapewnią ciągłość działania zarówno w czasie kryzysu, jak i w normalnym funkcjonowaniu gospodarki. Aby sektor telekomunikacyjny realizował swoje zadania, konieczne jest ograniczenie nadmiernych obciążeń regulacyjnych, które angażują zasoby i środki w sposób niewspółmierny do efektów i w ten sposób mogą spowalniać rozwój infrastruktury oraz innowacji” – uważa Mirosław Śmiałek, członek Rady PIIT oraz wiceprezes zarządu PIIT.

Stabilna sieć i odpowiednie regulacje decydują nie tylko o szybkim dostępie do informacji, ale także o zdolności do reagowania w sytuacjach kryzysowych (co wyraźnie pokazały doświadczenia związane z pandemią COVID-19, konfliktem w Ukrainie czy klęskami żywiołowymi). Sektor telekomunikacyjny powinien więc być traktowany priorytetowo, zarówno w kontekście inwestycji, jak i tworzenia regulacji. Tylko takie podejście pozwoli polskiej telekomunikacji sprawnie rozwijać się, umacniając odporność państwa oraz stanowiąc fundament dla kolejnych innowacji w obszarze cyfrowym, podsumowują specjaliści PIIT.