Chmura Krajowa: przyszłością IT są  usługi zarządzane w chmurze

Niecałe cztery lata wystarczyły Operatorowi Chmury Krajowej (OChK), by wejść do chmurowej pierwszej ligi. Dowodem są międzynarodowe nagrody i wysoki poziom specjalizacji w usługach dodanych. To efekt m.in. realizacji projektów unikalnych zarówno pod względem skali, jak i wymagań, którym zespół Chmury Krajowej sprostał, budując np. system e-Rejestracji. Jedną z kluczowych kompetencji, która wyróżnia OChK na polskim rynku, jest tworzenie aplikacji cloud-native o dużej skali, z wykorzystaniem platformy Google Cloud. Z Mateuszem Grzechocińskim, odpowiedzialnym za rozwój takich aplikacji, rozmawiamy o tym, jak chmura obliczeniowa rewolucjonizuje pracę zespołów deweloperskich.

Jednym z efektów pandemii była przyspieszona cyfryzacja w wielu obszarach życia społecznego i gospodarczego. Podobnie było ze szczepieniami, które wciąż pozostają najskuteczniejszą bronią w walce z wirusem. Gdy tylko pierwsze szczepionki przeciwko COVID-19 zostały dopuszczone do użytku, pojawiło się pilne wyzwanie sprawnej organizacji szczepień na skalę, jakiej dotąd nie doświadczyliśmy.

W Polsce od strony technologicznej za proces ten odpowiadało Centrum e-Zdrowia, czyli wyspecjalizowana agenda Ministerstwa Zdrowia. Chmura Krajowa w zaledwie kilka tygodni na przełomie 2020 i 2021 roku przygotowała wspólnie z CeZ – od podstaw – system e-Rejestracji na szczepienia populacyjne. Składają się na niego trzy aplikacje: dla pacjenta, dla pracownika infolinii oraz dla punktów szczepień. Umożliwiają one nie tylko rejestrację, lecz także kompleksową obsługę i wsparcie dla całego procesu szczepień. Przez pierwszych 20 miesięcy funkcjonowania systemu za jego pomocą udało się zrealizować blisko 50 mln wizyt szczepiennych. W dniach szczytowego zainteresowania szczepieniami system odnotował dziennie ponad 880 tys. rejestracji na wizyty i 1 tys. przeszukań kalendarza na sekundę w poszukiwaniu dogodnego terminu. Do dziś system jest sukcesywnie rozwijany i utrzymywany przez zespół Chmury Krajowej, który dba zarówno o jego ergonomię i niezawodność, jak i bezpieczeństwo danych przetwarzanych w e-Rejestracji.

Za ten właśnie projekt Chmura Krajowa otrzymała nagrodę w ramach globalnego konkursu Google Cloud Customer Award w kategorii Opieka zdrowotna i nauki przyrodnicze. Chmura Krajowa, jako pierwsza firma w Polsce, została też zaliczona do elitarnego grona partnerów Google, którzy w najwyższym stopniu opanowali umiejętności tworzenia od podstaw skalowalnych aplikacji na platformie Google Cloud. Aby uzyskać Application Development – Services Partner Specialization, trzeba wykazać się powtarzalnymi sukcesami w ramach zrealizowanych projektów o dużej skali. Obok e-Rejestracji, takim projektem był dla OChK serwis MojePPK. Chmura Krajowa zaprojektowała i wykonała aplikację, która umożliwia pracownikom zapisanym do Pracowniczych Planów Kapitałowych sprawdzanie salda zgromadzonych oszczędności.

„W Chmurze Krajowej tworzymy złożone aplikacje o dużej skali, takie jak e-Rejestracja, MojePPK czy pracawpolsce.gov.pl, czyli nasza pomoc dla uchodźców z Ukrainy poszukujących pracy zarobkowej w Polsce. Każdy z tych projektów to nie tylko wyzwanie od strony informatycznej, lecz także organizacyjnej – dobrego zrozumienia logiki, procesów i odwzorowania ich w aplikacji. To również duża satysfakcja, ale i odpowiedzialność, ponieważ nie możemy pozwolić sobie na błędy w aplikacjach o tak krytycznym znaczeniu, jak np. umawianie milionów wizyt szczepiennych”. 

W portfolio Chmury Krajowej znajduje się także wiele projektów komercyjnych, zrealizowanych m.in. dla PKO BP. Przykładem jest usługa Doradca Online, którą zespół OChK stworzył wspólnie z działem IT banku. Od początku pandemii ułatwia ona bezpieczny zdalny kontakt z wybranymi pracownikami obsługi klienta PKO BP w całym kraju. Analogiczna aplikacja służy również do zdalnej obsługi klientów ukraińskiego Kredobanku, należącego do Grupy PKO BP.

Aby zdobyć specjalizację Application Development, zespół Chmury Krajowej musiał potwierdzić łącznie 16  ekspertyz w różnych aspektach wykorzystania narzędzi i usług Google Cloud. Są to np. VM Migration, Google Cloud Analytics, Google Cloud Productivity, Google Cloud Compute, Google Cloud Databases, Google Cloud Networking, Open Source Technology, Application Security czy Google Cloud Onboarding. W celu uzyskania ekspertyzy, należy przedstawić zrealizowane projekty, w których z sukcesem zastosowano wspomniane technologie.

„Możliwość budowania aplikacji z wykorzystaniem bibliotek programistycznych była obecna w informatyce od zawsze. Dziś idziemy krok dalej i w taki sam sposób patrzymy na środowisko chmury publicznej. Znajdziemy tu gotowe do zastosowania komponenty i usługi, które znacząco ułatwiają i przyspieszają budowę naszego rozwiązania. Dzięki temu, że dostawca rozwiązał część problemów za nas, zespół deweloperów może skupić się na innych wyzwaniach związanych z budową aplikacji dla klienta. Przykładem są gotowe do wykorzystania usługi bezpiecznego uwierzytelniania użytkowników czy kolejkowania wiadomości. Wszystko to pozwala  na bardzo efektywną pracę, zwłaszcza jeśli usługi te powołujemy z kodu. Teraz, opisując środowisko w kodzie, jestem w stanie z gotowych elementów w chmurze Google stworzyć w 15 minut środowisko obejmujące ponad 160 usług. Na tym właśnie polega tworzenie współczesnych aplikacji cloud-native: wysoka specjalizacja w zakresie znajomości narzędzi, usług i stale rozwijane kompetencje. Dzięki temu możliwe jest skrócenie czasu realizacji wielkoskalowych projektów z kilkudziesięciu miesięcy do nawet kilku tygodni” – twierdzi Mateusz Grzechociński.

Zdecydowana większość projektów software’owych realizowanych przez zespół OChK dostarczana jest jako usługa (model SaaS). W takim modelu współpraca z klientem nie kończy się po zbudowaniu i dostarczeniu aplikacji. W tego typu projektach, zespół Chmury Krajowej odpowiada także za kolejne etapy: usługi utrzymania, aktualizacji i rozwoju aplikacji przez cały czas trwania kontraktu.

„Nasze doświadczenie pokazuje, że SaaS jest bardzo wygodnym i optymalnym modelem dostarczania oprogramowania dla obu stron. Klienci oczekują działającej bez zakłóceń aplikacji i są skłonni za to zapłacić w formie miesięcznej subskrypcji. Nasz zespół zajmuje się wówczas resztą: dba o stabilne działanie aplikacji, zarządzanie infrastrukturą, zapewnienie bezpieczeństwa, aktualizacje, a nawet jej dalszy rozwój. Mamy kompetencje i narzędzia, aby spełnić te oczekiwania. W modelu SaaS klient może skupić się na promocji produktu i wskazywaniu kierunków jego dalszego rozwoju. My, jako twórcy aplikacji, mamy z kolei większą swobodę w szybkim podejmowaniu decyzji technicznych i reagowaniu na zmieniające się otoczenie. Klienta zdecydowanie bardziej interesuje finalny efekt, niż droga, jaką wspólnie pokonujemy” – dodaje Mateusz Grzechociński.

Model SaaS zwalnia klienta z konieczności posiadania i rozwijania własnego zespołu deweloperskiego, mającego w dodatku kompetencje chmurowe. Obowiązki zespołu Chmury Krajowej dotyczą również innych aspektów strategicznych, takich jak ewentualna zmiana środowiska, z którego dostarczane są usługi – a więc zdolność zapobieżenia vendor lock.

„Jedną z głównych obaw menedżerów IT jest vendor lock. Boją się, że ewentualna zmiana dostawcy usług (np. w przypadku zmiany polityki cenowej) będzie oznaczała potrzebę stworzenia nowej aplikacji. Tymczasem obecnie rozbudowane katalogi usług i rozwiązań dostawców chmurowych pozwalają znaleźć odpowiedniki na konkurencyjnych platformach. Nie jest to operacja bezkosztowa, ale zdecydowanie możliwa w realizacji. Wymaga jednak dobrej znajomości poszczególnych usług, różnic w sposobie ich działania i innych ograniczeń. Proces ewentualnej migracji między platformami jest łatwiejszy, jeżeli aplikacja była od początku budowana w podejściu cloud native, z wykorzystaniem m.in. konteneryzacji czy zasad ’12-factor’” – zaznacza Mateusz Grzechociński.

Czy można być ekspertem od wielu platform chmurowych? Poszczególne ekosystemy są tak rozbudowane, że ich znajomość wymaga wiele nauki.

„Obecnie budową aplikacji zajmują się interdyscyplinarne zespoły, w których zamiast wąskich specjalizacji stawia się na wszechstronność. Nowoczesny inżynier oprogramowania nie tylko pisze kod realizujący logikę biznesową, ale rozumie też aspekty infrastruktury, a dzięki automatyzacji potrafi samodzielnie uruchamiać i diagnozować problemy w aplikacji uruchomionej w środowisku produkcyjnym. Żeby to robić, musi doskonale znać środowisko danego dostawcy usług chmury publicznej. Dlatego duży nacisk w zespole deweloperskim kładziemy na certyfikaty potwierdzające nasze kompetencje. Nasi programiści specjalizują się w usługach danego dostawcy, ale to nie znaczy, że nie znają innych platform. Stawiamy na bycie ekspertem w danej platformie, śledząc przy okazji rozwój usług chmurowych u innych dostawców” – podkreśla Mateusz Grzechociński.

Liczba usług w środowiskach chmury publicznej stale rośnie. W ich umiejętnym doborze trzeba uwzględniać wiele czynników, takich jak koszty, ograniczenia czy dojrzałość do wykorzystania produkcyjnego. To kolejny wymiar tworzenia rozwiązań chmurowych, w którym specjalizuje się Chmura Krajowa.

„Google Cloud oferuje dziś ponad 100 różnego rodzaju usług i rozwiązań, z których część może realizować podobne zadania. Mogą one być jednak na różnym etapie rozwoju: dojrzałej usługi, która fazę dynamicznego rozwoju ma już dawno za sobą, bądź nowości, która jest przeznaczona dopiero do testów na szerszej populacji użytkowników. Cała sztuka polega na umiejętnym doborze usług do konkretnego wyzwania. Dlatego w zakresie egzaminu Google Certified Professional Cloud Architect znajdują się zagadnienia związane z dopasowaniem usług do potrzeb hipotetycznego klienta, z uwzględnieniem dłuższego horyzontu ich wykorzystania. Podczas pracy dla klientów uwzględniamy nie tylko jego dzisiejsze potrzeby, ale staramy się przewidywać kierunki zmian potrzeb biznesowych i technologii za kilka lat” – dodaje Mateusz Grzechociński i podsumowuje:  „W naszej współpracy odpowiadamy zarówno za budowę, jak i utrzymanie i rozwój rozwiązania dla klienta. W zakresie naszych usług jest zarządzanie ryzykiem vendor lock oraz reagowanie na zmieniający się cykl życia wybranej usługi chmurowej. Model SaaS daje nam ogromne możliwości szybkiego dostarczania klientom rozwiązań w zasadzie nieograniczonych skalą czy zakresem funkcjonalnym”. «Z wielką mocą przychodzi wielka odpowiedzialność». To powiedzenie dobrze obrazuje naszą pracę, bo rozwój SaaS-owych produktów dla naszych klientów wiążę się nieodłącznie z odpowiedzialnością za ich bezpieczne i niezawodne działanie. Chmura obliczeniowa to nie tylko kwestia zmiany właściciela serwera, to także rewolucja w pracy zespołów deweloperskich. Organizacje, które będą umiejętnie dobierać istniejące usługi i komponenty chmurowe zamiast tworzyć je samodzielnie – wygrają. Model, w którym serwery są kupowane lub dzierżawione, infrastrukturą zarządza się manualnie, a poszczególne elementy aplikacji są pisane praktycznie od zera, przejdzie do historii”.