Jakie zawody w Polsce są najbardziej narażone na wpływ AI?

Wykorzystanie sztucznej inteligencji będzie miało duży wpływ na rynek pracy. Niektóre zadania zostaną uproszczone, a część zniknie w ogóle. Wśród 20 grup zawodów najbardziej wystawionych na wpływ AI w Polsce dominują te specjalistyczne. Przykładowo, finansiści, prawnicy, niektórzy urzędnicy państwowi, specjaliści ds. administracji czy programiści. Pracuje w nich 3,68 mln Polek i Polaków. Dla porównania liczba pracujących w 20 zawodach najmniej narażonych na wpływ AI wynosi ok. 1,66 mln osób. To zaledwie 10% zatrudnionych – wynika z raportu Polskiego Instytutu Ekonomicznego „AI na polskim rynku pracy”.

Analiza PIE wskazuje że Polacy są podzieleni w ocenie skutków zastosowania AI na rynku pracy. 25,8% badanych uważa, że wykorzystanie sztucznej inteligencji wpłynie pozytywnie na liczbę miejsc pracy na rynku. Z kolei 33,4% uważa, że będzie dokładnie odwrotnie.

Najbardziej wystawione na działanie sztucznej inteligencji (ang. AI occupational exposure, AIOE) będą w szczególności te prace, które wymagają wyższych kwalifikacji. Mowa o finansistach, prawnikach czy programistach. Do tej grupy zaklasyfikowani zostali również matematycy, niektórzy urzędnicy państwowi, sekretarki, a także nauczyciele akademiccy ora część kadry kierowniczej przedsiębiorstw. Ogólnie w 20 zawodach najbardziej narażonych na wpływ sztucznej inteligencji zatrudnionych jest obecnie wspomniane już 3,68 mln osób, z czego 2,16 mln to kobiety, a 1,53 mln to mężczyźni. Ponad dwukrotnie mniej (1,66 mln) jest natomiast osób pracujących w zawodach najmniej narażonych na wpływ AI.

„AI ma potencjał znacznego przekształcenia polskiego rynku pracy – upraszcza bądź eliminuje część zadań, zwiększa produktywność niektórych pracowników, a także zwiększa presję na zdobywanie nowych umiejętności. O tych procesach musimy też myśleć biorąc pod uwagę szerszy kontekst, chociażby trendy demograficzne. Do 2035 roku na rynku pracy będzie nawet 12,5% pracowników mniej niż obecnie. Wdrożenie narzędzi automatyzujących pracę może więc być istotnym komponentem działań zmierzających do zwiększenia produktywności i utrzymaniu obecnego potencjału polskiej gospodarki” – zwraca uwagę Ignacy Święcicki, kierownik zespołu gospodarki cyfrowej w PIE.

Kobiety są bardziej narażone na wpływ AI na rynek pracy niż mężczyźni

Jak się okazuje, spośród 121 analizowanych grup zawodów w Polsce, kobiety częściej wykonują te zagrożone wpływem AI. W grupie 20 zawodów najbardziej narażonych na zmiany związane z wprowadzeniem AI, znajduje się nawet 28% z wszystkich kobiet pracujących w Polsce. A “tylko” 17% mężczyzn.

Mimo większej ogólnej liczby pracujących mężczyzn niż kobiet, w grupie 20 najbardziej narażonych na AI zawodów kobiety prowadzą również liczebnie – 2,16 mln w porównaniu z 1,53 mln. Prawdopodobnie dlatego, że kobiety rzadziej podejmują się prac fizycznych i częściej są lepiej wykształcone od mężczyzn. Pracują więc w zawodach mocniej wystawionych na wykorzystanie AI.

Najbardziej zagrożone to sektory finansowe i ubezpieczeniowe

Analiza wskaźników ekspozycji na sztuczną inteligencję w poszczególnych sektorach gospodarki wskazuje na istotne zróżnicowanie w adaptacji i wykorzystaniu tych technologii, które są spójne z wnioskami z analiz zawodów. Sektor rolnictwa, leśnictwa, łowiectwa i rybactwa odnotowuje najniższą ekspozycję na AI. Sugeruje to, że jest on najmniej dotknięty przez rozwój tych technologii. Podobnie niski poziom ekspozycji można zauważyć w działalności gastronomicznej i zakwaterowaniu oraz w budownictwie.

Z kolei sektory działalności finansowej i ubezpieczeniowej wykazują najwyższą ekspozycję na AI. Co wskazuje na możliwość intensywnego wykorzystania tych technologii w automatyzacji procesów, analizie danych i zarządzaniu informacją. Wysoką ekspozycję wykazują też sektory działalności profesjonalnej i technicznej oraz edukacji.

Warto przy tym zauważyć dopiero czwarte miejsce sektora IT, choć przy wskaźniku ekspozycji na modele językowe sytuacja się zmienia i sektor ten zajmuje trzecie miejsce. Inne sektory, czyli handel hurtowy i detaliczny oraz działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją, wykazują duże różnice w ekspozycji na AI. W zależności od tego czy badane jest ogólne wystawienie na AI (AIOE), czy też sprofilowane dla dużych modeli językowych (ang. Large Language Models – LLM)  lub generowania obrazów.

„Na obecnym etapie wdrażania rozwiązań opartych na AI nie wiemy, czy okaże się ona bardziej komplementarna z umiejętnościami pracowników, czy jej wdrażanie w większym stopniu będzie prowadziło do automatyzacji obecnych zadań i zmniejszenia zatrudnienia w niektórych zawodach. Barierą przed szerszą implementacją sztucznej inteligencji są wciąż stosunkowo niskie, jak na warunki europejskie, koszty pracy, które nie motywują kadry zarządzającej do podjęcia kroków na rzecz automatyzacji. Wymagane do obsługi zaawansowanego AI przetwarzanie często wrażliwych danych na zewnętrznych serwerach sprawia, że nowe rozwiązania mogą budzić obawy przed wyciekami i być niezgodne z zasadami compliance w przedsiębiorstwach” – podsumowuje Jakub Witczak, analityk PIE z zespołu gospodarki cyfrowej.