Wiemy gdzie powstaną pierwsze europejskie fabryki AI

Wspólne przedsięwzięcie EuroHPC (EuroHPC JU) wskazało miejsca, w których powstaną pierwsze europejskie fabryki AI. Razem mają one stworzyć połączoną, solidną sieć, która ma umożliwić krajom Unii Europejskiej koordynację wysiłków i łączenie zasobów w celu uczynienia Europy światowym liderem w dziedzinie superkomputerów. Centra AI zostaną rozmieszczone w przyszłym roku w: Finlandii, Niemczech, Grecji, Włoszech, Luksemburgu, Hiszpanii i Szwecji. W LUMI AI Factory w Finlandii zainwestuje Polska jako jeden z członków konsorcjum.

Pierwsze fabryki sztucznej inteligencji będą stanowiły inwestycję o wartości 1,5 mld euro, łączącą finansowanie krajowe i unijne. Połowa tej kwoty zostanie sfinansowana przez UE w ramach programu „Cyfrowa Europa” na rzecz infrastruktury sztucznej inteligencji oraz programu „Horyzont Europa” na rzecz usług AFI.

Pięć z siedmiu wybranych miejsc hostingowych wdroży zupełnie nowe superkomputery zoptymalizowane pod kątem AI w: Finlandii, Niemczech, Włoszech, Luksemburgu i Szwecji. Tymczasem AI Factory w Hiszpanii powstanie w wyniku modernizacji systemu EuroHPC, MareNostrum 5. Z kolei Grecja utworzy i będzie obsługiwać AI Factory powiązaną z superkomputerem DAEDALUS od EuroHPC, wdrażanym obecnie w tym kraju.

Dodatkowo, fabryki AI w Hiszpanii i Finlandii będą obejmować również platformę eksperymentalną, mającą służyć jako najnowocześniejsza infrastruktura do opracowywania i testowania innowacyjnych modeli oraz aplikacji AI. Będzie ona służyć także promowaniu współpracy w całej Europie. Wspomniane pierwsze siedem fabryk AI połączy zasoby Unii Europejskiej (UE) i krajowe. Stanowi to wspólny wysiłek 17 krajów europejskich, przy czym wiele konsorcjów obejmuje wiele krajów uczestniczących.

Inicjatywa EuroHPC AI Factories ma na celu stworzenie solidnej, połączonej sieci centrów AI. Jako punkty kompleksowej obsługi, będą one oferować startupom AI, firmom z sektora MŚP oraz badaczom, kompleksowe wsparcie. W tym dostęp do zoptymalizowanych pod kątem AI zasobów obliczeń o wysokiej wydajności (HPC), szkoleń i wiedzy technicznej. Wybór wspomnianych siedmiu podmiotów hostingowych, które będą obsługiwać nowe fabryki AI w imieniu EuroHPC JU, ma zapewnić dostęp do zaawansowanych narzędzi AI i wspierać innowacje w takich obszarach jak opieka zdrowotna, energetyka i klimat.

7 fabryk AI

• Finlandia (LUMI AI Factory) – zapewni światowej klasy środowisko obliczeniowe (LUMI-AI) i dostęp do zupełnie nowych źródeł danych, wraz z centrum serwisowym oraz pulą talentów. System będzie hostowany przez CSC – IT Center for Science, a zlokalizowany w Kajaani, obok istniejącego superkomputera EuroHPC LUMI. Konsorcjum stojące za LUMI AI Factory prowadzone jest przez Finlandię wraz z 5 innymi krajami: Czechami, Danią, Estonią, Norwegią, a także Polską. Wykorzystując istniejący ekosystem LUMI i rozszerzając go o nowe funkcje skoncentrowane na AI, LUMI AI Factory ma wspierać prężnie rozwijającą się społeczność AI. Nowy system zajmie się kluczowymi wyzwaniami, takimi jak np. dostępność danych, dostosowując się do krajowych i europejskich zobowiązań do rozwijania możliwości AI.
• Niemcy (HammerHAI) – HammerHAI (Hybrid and Advanced Machine Learning Platform for Manufacturing, Engineering, And Research @ HLRS) ma stworzyć kompleksowe rozwiązanie dla użytkowników AI w badaniach naukowych i przemyśle. W tym skupić się na obniżeniu barier, które obecnie uniemożliwiają startupom, firmom z sektora MŚP i większym korporacjom korzystanie z AI. Koordynowana przez High-Performance Computing Center Stuttgart (HLRS) – we współpracy z konsorcjum złożonym z GWDG, BADW-LRZ, KIT i SICOS z Niemiec – nowa fabryka AI będzie hostowana i zlokalizowana w Stuttgarcie w siedzibie HLRS. W ramach projektu zostanie zainstalowana nowa, zoptymalizowana pod kątem AI infrastruktura, która zaoferuje bezpieczną, lokalną i godną zaufania platformę do uczenia maszynowego, sztucznej inteligencji oraz hybrydowych aplikacji HPC/AI. Architektura ta będzie wykorzystywać technologie podobne do chmurowych, zmniejszając przeszkody, z którymi użytkownicy mierzą się podczas migracji i skalowania istniejących aplikacji AI z lokalnych sieci lub innych usług w chmurze. Ponadto nowa AI Factory zapewni dostęp do szablonów przepływu pracy, wstępnie wyszkolonych modeli i współdzielonych zestawów danych. HammerHAI będzie oferować elastyczne, kompleksowe wsparcie dla całego cyklu życia AI. Od opracowywania modeli po wnioskowanie, a także dedykowane wsparcie użytkowników i ciągłe kształcenie zawodowe. Konsorcjum będzie również działać w szerszym niemieckim i europejskim ekosystemie AI, aby przyspieszyć innowacje, napędzać wzrost gospodarczy i wspierać rozwój nowych produktów i usług opartych na AI.
• Grecja (Pharos) – nowa grecka AI Factory, ma na celu wykorzystanie DAEDALUSa, superkomputera EuroHPC, który jest obecnie wdrażany w tym kraju. Celem jest zaspokojenie krajowych i europejskich potrzeb AI w zakresie zdrowia, kultury i języka oraz zrównoważonego rozwoju (energia, środowisko, klimat), poprzez oferowanie kompleksowego wsparcia dla użytkowników. Od podnoszenia kwalifikacji, poprzez dostarczanie zestawów danych i szkoleń w zakresie modeli AI, aż po wsparcie innowacji biznesowych. System będzie zarządzany i obsługiwany przez Narodową Infrastrukturę Badań i Technologii GRNET S.A. w Atenach, działającą pod auspicjami greckiego Ministerstwa Zarządzania Cyfrowego. Grecka Fabryka AI Pharos jest koordynowana przez konsorcjum partnerów, w tym dwie organizacje badawcze – Narodowe Centrum Badań Naukowych „Demokritos” i Athena, Narodowy Uniwersytet Techniczny w Atenach oraz Narodowy Fundusz Grecji. Jak poinformowano, szczególna uwaga poświęcona zostanie wdrożeniu zestawu usług danych i sztucznej inteligencji, które umożliwią bezproblemowy rozwój etycznych i godnych zaufania produktów AI.
• Włochy (IT4LIA) – dzięki doświadczeniu Bologna Tecnopolo i ośrodka EuroHPC LEONARDO, IT4LIA zapewnić ma infrastrukturę AI światowej klasy. A także spójny ekosystem, który połączy badaczy, programistów, startupy i firmy MŚP, aby zniwelować lukę między dostawcami AI a potencjalnymi użytkownikami. Konsorcjum IT4LIA AI Factory jest koordynowane przez Włochy we współpracy z Austrią i Słowenią. Nowy system będzie hostowany przez CINECA Consorzio Interuniversitario i będzie zlokalizowany w Bolonii we Włoszech. IT4LIA AI Factory będzie reprezentować ewolucję LEONARDO z nowym, najwyższej klasy superkomputerem zoptymalizowanym pod kątem AI. Nowa maszyna wykorzystać ma najnowocześniejsze technologie, aby zapewnić infrastrukturę, która jest 4 razy bardziej wydajna dla standardowych aplikacji i 40 razy bardziej wydajna dla obciążeń specyficznych dla AI (40+ ExaFlops Linpack mieszana precyzja). Z systemowej perspektywy, IT4LIA skupi się na zwiększeniu adopcji rozwiązań AI w kluczowych sektorach, a mianowicie rolno-spożywczym, cyberbezpieczeństwie i produkcji, wykorzystując zewnętrzne i wewnętrzne repozytoria danych oraz szeroką gamę usług sektorowych i horyzontalnych.
• Luksemburg (L-AI Factory) – ma potwierdzić pozycję tego kraju jako europejskiego lidera w dziedzinie sztucznej inteligencji. Zaprojektowana, aby sprostać krytycznym wyzwaniom, z którymi mierzą się użytkownicy AI w strategicznych sektorach (finanse, przestrzeń kosmiczna, cyberbezpieczeństwo i zielona gospodarka), AI Factory ma na celu oferowanie szybkiego wdrożenia i spersonalizowanego wsparcia dla wszystkich przedsiębiorstw, zwłaszcza startupów i MŚP. Jego rdzeniem jest MeluXina-AI, superkomputer zoptymalizowany pod kątem AI. Łącząc wiedzę specjalistyczną Luxinnovation, Luxembourg National Data Service (LNDS), University of Luxembourg (Uni.lu), Luxembourg Institute of Science and Technology (LIST) pod koordynacją LuxProvide i przy wsparciu kluczowych partnerów krajowych, AI Factory ma wzmocnić zaangażowanie Luksemburga w innowacje. MeluXina-AI będzie hostowany i obsługiwany przez LuxProvide, zlokalizowana w Bissen, obok istniejącego superkomputera EuroHPC MeluXina.
• Hiszpania (BSC AI Factory) – to wspólna inicjatywa Hiszpanii, Portugalii, Turcji i Rumunii. Reprezentowanych odpowiednio przez Barcelona Supercomputing Center (BSC-CNS), Fundação para Ciência e Tecnologia (FCT), Scientific and Technological Research Council of Türkiye (TÜBİTAK) oraz National Institute for Research and Development in Informatics (ICI București). Nowy system będzie rozwijał i obsługiwał infrastrukturę obliczeniową obsługującą AI na potrzeby ekosystemu innowacji AI w UE, aby umożliwić przyjęcie AI przez przemysł, startupy, MŚP i administrację publiczną. Skupiając się na usługach dla wielu sektorów, BSC AI Factory zostanie zbudowana przy wsparciu zmodernizowanego superkomputera EuroHPC JU MareNostrum 5, z dedykowanym i specjalistycznym oprogramowaniem AI oraz obszernym repozytorium danych. Będzie ona uzupełniona także o unikalną, eksperymentalną platformą zoptymalizowaną pod kątem AI do testowania nowych technologii obliczeniowych w miarę ich wprowadzania na rynek. BSC AI Factory, która zmodernizuje istniejący system EuroHPC MareNostrum 5, będzie nadal hostowana i obsługiwana przez Barcelona Supercomputing Center (BSC-CNS) i zlokalizowana w Barcelonie.
• Szwecja (MIMER)  – będzie hostowana przez Narodową Akademicką Infrastrukturę Superkomputerów (NAISS) w Szwecji na Uniwersytecie w Linköping, we współpracy ze Szwedzkimi Instytutami Badawczymi (RISE). MIMER zapewni superkomputer średniej klasy dedykowany AI, który priorytetowo traktuje mechanizmy dostępu w stylu chmury i przechowywanie danych wrażliwych na dużą skalę. Szwedzka fabryka AI będzie w szczególności rozwijać wsparcie AI i wiedzę specjalistyczną w zakresie szkoleń w naukach o życiu i opiece zdrowotnej, materiałoznawstwie, systemach autonomicznych i branży gier. W ramach kluczowych zastosowań, projekt skupi się na modelach generatywnych w biologii strukturalnej i projektowaniu leków oraz szkoleniach na dużą skalę w zakresie medycyny spersonalizowanej.

Szczegóły projektu

We wrześniu 2024 roku EuroHPC ogłosiło dwa zaproszenia do składania ofert, których celem było wybranie podmiotów do hostowania i obsługi zoptymalizowanych pod kątem AI superkomputerów, platform eksperymentalnych oraz fabryk AI w całej Europie.

Otrzymano łącznie siedem wniosków, w tym jeden w ramach EUROHPC-2024-CEI-AI-01 i sześć innych w ramach EUROHPC-2024-CEI-AI-02. Następny termin składania dodatkowych wniosków przypada na 1 lutego 2025 roku. W dalszej kolejności umowy z wybranymi podmiotami hostingowymi zostaną podpisane na początku 2025 roku, co doprowadzi do uruchomienia procesu zamówień na odpowiednie systemy, który ma się odbyć w pierwszej połowie 2025 roku.

Dostępne środki wynosiły 180 mln euro – maksymalnie 15 mln euro na jedną fabrykę. Z kolei środki na nabycie nowych lub ulepszenie istniejących superkomputerów pod kątem AI, zaplanowano w wysokości do 800 mln euro – maksymalnie 200 mln euro na nowy lub ulepszany superkomputer, w latach 2024-2025. W przypadku uzyskania finansowania unijnego, analogiczną kwotę dokłada zainteresowany kraj.

W pierwszym terminie Polska nie złożyła oferty w tym projekcie, ale jak zapowiedział wiceminister cyfryzacji Dariusz Standerski, na powstanie fabryki AI w Polsce przeznaczone jest już 200 mln zł. Polska będzie więc składała wniosek w dodatkowym terminie, a uruchomienie takiej fabryki planowane jest w ACK Cyfronet AGH.