Obecnie celową, jednostkę gospodarki budżetowej – Centralny Ośrodek Informatyki – ma Ministerstwo Cyfryzacji, wcześniej należała do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji (opiekuje się m.in. systemami PESEL i CEPiK). Wcześniejsza jednostka resortu cyfryzacji – Centrum Projektów Informatycznych – została rozwiązana. W kontekście resortu finansów mówiło się zaś, że jest to „największa w Polsce firma informatyczna”.
W dniu 11 lutego 2016 roku przedstawiony został projekt ustawy o szczególnych zasadach wykonywania niektórych zadań z zakresu informatyzacji działalności organów administracji podatkowej i kontroli skarbowej. Zgodnie z komunikatem Ministerstwa Finansów, rozwiązania zaproponowane w ustawie mają służyć zapewnieniu administracji podatkowej i kontroli skarbowej „dostępu do odpowiednich narzędzi służących analizie prawdopodobieństwa wystąpienia naruszenia prawa podatkowego”. W pierwszym kroku Ministerstwo Finansów planuje przeznaczyć co najmniej 5 mln zł na stworzenie odpowiednich rozwiązań IT.
Spółka celowa resortu finansów
„Propozycja utworzenia spółki celowej o specjalnych kompetencjach budzi wiele wątpliwości, ale sam pomysł narzędzi informatycznych nie jest ewenementem w skali Unii Europejskiej” – komentują przedstawiciele KPMG.
Jak wyjaśnia resort finansów, przedmiotem działalności spółki celowej nie będzie pozyskiwanie i administrowanie danymi podatników, ale przygotowanie rozwiązań informatycznych i wyposażenie administracji podatkowej i kontroli skarbowej w systemy teleinformatyczne, urządzenia informatyczne lub oprogramowanie zapewniające zwiększenie efektywności działań tych organów. Spółka nie będzie prowadziła działalności komercyjnej gdyż stanowić będzie podmiot realizujący wyspecjalizowane i szczegółowo określone usługi publiczne, jedynie na rzecz organu założycielskiego. „Projektowane rozwiązania mają na celu wyłącznie zapewnienie organom administracji podatkowej i kontroli skarbowej narzędzi do analizy prawdopodobieństwa wystąpienia naruszenia prawa podatkowego w oparciu o dane znajdujące się w systemach teleinformatycznych ministra właściwego do spraw finansów publicznych, organów administracji podatkowej oraz kontroli skarbowej” – wyjaśniają przedstawiciele ministerstwa finansów.
Spółka ma być wyłącznie „narzędziem analityczno-doradczym” dla Ministra Finansów, administracji podatkowej i kontroli skarbowej, realizującą także zadania związane z wyposażeniem administracji podatkowej i kontroli skarbowej w urządzenia informatyczne i oprogramowanie projektowane na miarę istniejących potrzeb. Bezspornym pozostaje fakt, że aby stworzyć algorytmy niezbędne dla obserwacji zjawisk rynkowych w obszarze podatkowym, ustalenia ich prawidłowości a także sposobów identyfikowania wszelkich anomalii w obrocie, niezbędne jest uzyskanie pakietów rzeczywistych danych na podstawie których można ustalić czynniki ryzyka i zjawiska naruszania obowiązków podatkowych. W przypadku konieczności przetwarzania tych danych, zawarta zostanie przewidziana treścią ustawy o ochronie danych osobowych stosowna umowa powierzenia przetwarzania danych zapewniająca ich ochronę. Spółka nie będzie miała dostępu do tajemnic handlowych.
Dane podatników a większa ściągalność podatków
W 2016 r. za priorytetowe działania Ministerstwo Finansów uznaje uszczelnienie system poboru należności podatkowych. Wdrożenie algorytmów analizujących dane (pobierane z hurtowni) przy pomocy zaawansowanych metod matematycznych wspomoże wykrywanie bardziej wyrafinowanych oszustw, w szczególności tzw. karuzel VAT-owskich. Powyższe rozwiązania są standardem w wielu krajach OECD i stosowane w wielu państwach UE.
„Ministerstwo Finansów już w chwili obecnej ma dostęp do ogromnej ilości danych podatników. Narzędzia do ich analizy wydają się rzeczywiście potrzebne. Przedstawiona inicjatywa utworzenia spółki celowej o specjalnych kompetencjach może zostać uznana za kolejny krok Ministerstwa Finansów w kierunku wsparcia administracji podatkowej oraz skarbowej w walce z unikaniem opodatkowania poprzez wyposażenie jej w odpowiednie narzędzia analityczne. W kontekście niedawnych działań Ministerstwa, takich jak uznanie weryfikacji cen transferowych jako jeden z priorytetów działalności w 2016 roku oraz zaprezentowanie wysokości ujawnionych nieprawidłowości można uznać, że planowane narzędzia analityczne będą wykorzystywane także w celu identyfikacji potencjalnych nadużyć podatkowych w zakresie cen transferowych” – komentuje Tomasz Klusek, specjalista w zespole ds. cen transferowych w KPMG w Polsce.
W 2015 roku Ministerstwo Finansów dokonało zakupu dostępu do bazy danych, zawierającej dane ze sprawozdań finansowych podmiotów prowadzących działalność gospodarczą na terenie Europy. Bazy danych są szeroko stosowane przez administracje podatkowe poszczególnych państw w celu weryfikacji rynkowego poziomu cen stosowanych w transakcjach zawieranych przez podmioty powiązane. Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju w podręczniku pt. „Draft Handbook on Transfer Pricing Risk Assessment” opublikowanym 30 kwietnia 2013 roku, wskazała, że komercyjne bazy danych są najczęściej wykorzystywanym narzędziem służącym uzyskaniu informacji dotyczących podmiotów potencjalnie porównywalnych. Warto przypomnieć, administracje podatkowe korzystają głównie z baz zawierających dane finansowe podmiotów posiadających siedzibę na terenie danego kraju lub regionu, a bazy obejmujące cały świat są wykorzystywane znacznie rzadziej.
„Większą skuteczność w walce z nadużyciami podatkowymi w zakresie cen transferowych mają też zapewnić wchodzące w życie z dniem 1 stycznia 2017 r. przepisy zwiększające obowiązki dokumentacyjne podatników zawierających transakcje z podmiotami powiązanymi. Szczególną rolę na etapie typowania podmiotów mogą odegrać informacje przedstawione w sprawozdaniach CIT-TP, zwłaszcza w połączeniu z wprowadzeniem obowiązku przekazywania danych z ksiąg podatkowych na żądanie organu podatkowego w ujednoliconej formie elektronicznej, tzw. Jednolitym Pliku Kontrolnym. Przyjęte rozwiązania pozwolą organom podatkowym i skarbowym na dostęp do najistotniejszych danych w kontekście identyfikacji ryzyka zaniżania podstawy opodatkowania, co w połączeniu z informacjami wymaganymi w ramach dokumentacji cen transferowych prawdopodobnie zwiększy skuteczność kontroli podatkowych” – mówi Monika Palmowska, dyrektor w zespole ds. cen transferowych w KPMG w Polsce.
„Coraz większą rolę w zakresie tworzenia rozwiązań oraz narzędzi służących walce z zaniżaniem podstawy opodatkowania odgrywa również współpraca międzynarodowa. Jednym z elementów tej współpracy jest platforma utworzona w lutym 2012 roku przez Globalne Forum OECD do spraw przejrzystości i wymiany informacji, pozwalająca na wymianę doświadczeń pomiędzy poszczególnymi jurysdykcjami podatkowymi” – podsumowuje.
