W kwietniu 2025 roku Komisja Europejska ogłosiła AI Continent Action Plan – plan działania na rzecz sztucznej inteligencji na całym kontynencie. Założeniem nowej strategii jest dążenie do zostania światowym liderem w dziedzinie AI. Nieco wcześniej ogłoszono natomiast informacja o rozpoczęciu prac nad europejskim systemem operacyjnym opartym na Linuxie. Czy działania te będą krokiem w kierunku suwerenności technologicznej Europy?
Wspomniany AI Continent Action Planel ma być realizowany w oparciu o 5 filarów:
- inwestycje w infrastrukturę,
- wykorzystanie wysokiej jakości danych,
- wdrożenia w kluczowych sektorach,
- rozwój kompetencji,
- uproszczenie regulacji.
Komisja Europejska wskazuje wprost, że podjęte działania są skutkiem globalnego wyścigu o przywództwo w obszarze sztucznej inteligencji. Opracowany plan działania zakłada stałe inwestycje w infrastrukturę (w tym moc obliczeniową i sieci), rozwój modeli oraz szerokie wdrażanie AI w gospodarce. Ze szczególnym uwzględnieniem strategicznych sektorów, takich jak technologie i cyfryzacja, edukacja, finanse, cyberbezpieczeństwo oraz administracja publiczna.
W osiągnięciu tych celów mają pomóc Fabryki AI, czyli ekosystemy wspierające współpracę i rozwój w obszarze sztucznej inteligencji. Powstałe centra superkomputerowe będą zintegrowane z uczelniami, ośrodkami badawczymi, startupami oraz organizacjami sektora publicznego. Jedna z takich fabryk powstanie w Poznaniu.
Plan utworzenia EU OS
Dwa tygodnie przed publikacją skoordynowanego planu w sprawie sztucznej inteligencji ogłoszono informację o rozpoczęciu prac nad europejskim systemem operacyjnym. Społecznościowy projekt oparty jest na Linuxie i zgodnie z zapowiedziami ma działać w modelu open source. System będzie oparty na Fedorze ze środowiskiem pulpitu KDE Plasma, a jego grupą docelową stanowią przede wszystkim instytucje z sektora publicznego. Według ekspertów, może to być kolejnym krokiem na drodze do suwerenności technologicznej Europy.
„Fakt, że mówimy o projekcie opartym na otwartym kodzie źródłowym, wskazuje na coraz większą rolę open source w Europie. Sukces takiego przedsięwzięcia umożliwiłby organizacjom uniezależnienie się od zewnętrznych dostawców oprogramowania, a także przyczyniłby się do dużych oszczędności. Przede wszystkim byłby jednak sposobem na zwiększenie suwerenności technologicznej Unii Europejskiej, co w aktualnych warunkach geopolitycznych wydaje się koniecznością. Społeczności open source od dawna mówią o tym, że na otwartym oprogramowaniu skorzystałby przede wszystkim sektor publiczny. Czy EU OS będzie jednym z przełomów w tym zakresie? Wszystko zależy od przebiegu prac i podejścia Komisji Europejskiej do tego pomysłu” – komentuje Tomasz Dziedzic, CTO Linux Polska.
Suwerenność technologiczna zależy również od cyberbezpieczeństwa
Wraz z różnymi pomysłami na zwiększenie suwerenności technologicznej Europy pojawiają się pytania o ich wpływ na bezpieczeństwo IT. Unia Europejska podjęła już działania w tym zakresie, czego przykładami są Strategia Cyberbezpieczeństwa UE, a także wynikające z niej Dyrektywa NIS 2 i Rozporządzenie DORA.
„Celem Rozporządzenia DORA jest zwiększenie operacyjnej odporności cyfrowej podmiotów działających w sektorze finansowym, a więc jednym z najbardziej narażonych na ataki cybernetyczne” – mówi Dariusz Świąder, CEO Linux Polska. „Zakres regulacji wskazuje na konieczność podjęcia wielu działań w zakresie zarządzania ryzykiem, incydentami i zewnętrznymi dostawcami ICT, testowania operacyjnej odporności oraz wymiany informacji o cyberzagrożeniach. Mimo że nowe przepisy obowiązują już od stycznia, część organizacji nadal pracuje nad ich całościowym wdrożeniem. Zdając sobie sprawę z presji czasowej i problemu luk kompetencyjnych, opracowaliśmy system Dorian, który wspiera instytucje finansowe w spełnieniu przepisów określonych w rozporządzeniu DORA, m.in. poprzez automatyczną ocenę poziomu ryzyka operacyjnego oraz kompleksową integrację danych o zdarzeniach ryzyka” – podsumowuje.
