Programiści grupą szczególnie narażoną na wypalenie zawodowe

Jak wynika z badań przeprowadzonych wśród polskich programistów, ponad 70% z nich doświadczyło przynajmniej jednego epizodu wypalenia zawodowego. Syndrom ten prowadzić może do poważnych zaburzeń zdrowia psychicznego. Aż 2/3 pracowników branży IT przyznaje, że ich stan psychiczny jest słaby lub pogorszony. Temat wyraźnie wymaga uwagi wśród firm technologicznych, bowiem aż 82% ankietowanych wskazuje, że problem ten nigdy nie był poruszany w ich miejscu pracy. Jakie praktyki pozwolą zatem zadbać o zdrowie psychiczne i równowagę między obowiązkami a czasem wolnym w warunkach pracy programistów? Temat omawiamy na naszym przykładzie, amerykańskiego FinTechu Affirm.

Wypalenie zawodowe jest syndromem charakteryzującym się spadkiem efektywności i zaangażowania w pracy, który znacząco odbija się na stanie zdrowia. Wynika on ze stanu długotrwałego narażenia na stres oraz presję w pracy, a także związanych z nimi trudnych emocji.

Osoby dotknięte wypaleniem odczuwają długotrwałe zmęczenie fizyczne i psychiczne, doświadczają poczucia beznadziei i braku chęci do działania. Jego konsekwencje wykraczają jednak poza życie zawodowe. Brak odpowiedniej reakcji na stan wypalenia zawodowego może negatywnie odbić się na zdrowiu, prowadząc do trudności z zasypianiem, depresji, a nawet cukrzycy i chorób serca. Z tego powodu od 2022 syndrom oficjalnie wpisany jest do Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób WHO.

W branży IT syndromowi sprzyja m.in. praca zdalna[1], która utrudnia rozgraniczenie czasu wolnego od pracy, jak również łączenie etatów czy długi czas spędzany przed ekranem komputera. Wypalenie zawodowe może wynikać nie tylko z czynników zewnętrznych, takich jak problemy w pracy czy goniące deadline’y. Do przeciążenia pracą mogą prowadzić również: wygórowane oczekiwania względem samego siebie, brak równowagi między życiem prywatnym a zawodowym, a także wewnętrzna presja nakładana na siebie w kontekście pracy.

Liczy się właściwe nastawienie

Dobra informacja dla osób borykających się z objawami wypalenia zawodowego jest taka, że nie są one zupełnie bezradne i bezbronne względem tego problemu. Oczywiście, spadek motywacji do pracy jest bardzo trudnym doświadczeniem – ale jestem żywym przykładem tego, że można przekuć je w cenną lekcję. Pomóc w tym może odrobina autorefleksji w zakresie naszego podejścia do pracy, właściwe nastawienie i wprowadzenie do rutyny zdrowych nawyków.

Przez dłuższy czas aktywnie szukałem skutecznych sposobów na poprawę formy psychicznej. Istnieje wiele narzędzi, które pozwalają na co dzień zadbać o równowagę między życiem zawodowym a prywatnym. Szukałem ich w porozumieniu z profesjonalistami i w oparciu o najbardziej aktualną wiedzę naukową i medyczną. Warto w tym miejscu podkreślić, że wszelkie własne działania warto skonsultować z lekarzem.

O tych obszarach warto pamiętać

Pierwszym punktem, na który należy zwrócić uwagę, jest udanie się po pomoc do specjalisty z zakresu zdrowia psychicznego. Może to być zarówno jednorazowa sesja u psychologa czy coacha biznesowego, jak i rozpoczęcie dłuższej terapii. Efekty spotkań można zaobserwować już na przestrzeni kilku tygodni, a nawet po pojedynczej konsultacji. Jeśli dotąd nie miało się styczności z takim doradztwem, warto pamiętać, że sięgnięcie po pomoc profesjonalisty to nie oznaka słabości, a sygnał, że potrafimy skorzystać z odpowiednich narzędzi, aby poradzić sobie z problemem.

Drugim obszarem, nad którym można popracować we własnym zakresie, jest wprowadzenie do codzienności regularnej, choćby lekkiej aktywności fizycznej. Ruch, szczególnie taki, który sprawia przyjemność, istotnie poprawia nastrój i poziom energii w ciągu dnia. Już w trakcie zwykłego spaceru wydzielają się endorfiny czy dopamina – neuroprzekaźnik, który odgrywa kluczową rolę w regulowaniu motywacji, satysfakcji z pracy czy energii do działania. Oba związki przeciwdziałają stanom obniżonego nastroju.

Równie istotny jest czas regeneracji, odcięcia się od tematów zawodowych i wygospodarowania przestrzeni na odpoczynek. Mowa tu zarówno o regularnych urlopach, jak i o chwilach odpoczynku podczas codziennej pracy. Znalezieniu własnego balansu sprzyja elastyczność. Warto przetestować różną długość i częstotliwość przerw, żeby znaleźć taki rytm, który sprzyja długoterminowej produktywności.

W budowaniu zdrowego nastawienia do pracy pomoże też otaczanie się osobami, które będą wsparciem w trudnych chwilach. O problemach w pracy warto rozmawiać w sposób otwarty, także w firmie. Już samo opowiedzenie o samopoczuciu może pomóc w przepracowaniu trudnych kwestii.

Nie należy zapominać o zdrowej, zbilansowanej diecie. Dla osób, które doświadczają spadku poziomu energii mentalnej wsparciem może okazać się spożywanie kiszonek i produktów bogatych w kwasy tłuszczowe omega-3, ograniczenie spożycia węglowodanów na śniadanie, post przerywany, czy odpowiednio dobrane suplementy diety. Po odpowiednie zalecenia warto udać się do specjalisty. A skoro już mowa o dbaniu o ciało, kolejnym aspektem jest właściwa jakość i czas snu. Internet pełen jest zasad i technik, które poprawią efektywność snu. Dobrze się z nimi zapoznać.

Wisienką na torcie budowania zdolności regeneracyjnych i prozdrowotnych organizmu mogą być regularne saunowanie i kąpiele w zimnej wodzie (np. zimny prysznic lub morsowanie). Obie aktywności wpływają na wydzielanie dopaminy. Nawet jednorazowy seans może poprawić złe samopoczucie. Oczywiście, warto pamiętać, że aktywności te nie są dla wszystkich. Niektóre schorzenia czy przypadłości są przeciwwskazaniem do korzystania z nich. Dlatego decyzję o rozpoczęciu saunowania czy kąpieli lodowych warto skonsultować z lekarzem.

Potrzebne wsparcie pracodawcy

Sytuacja idealna jest wtedy, gdy proaktywnej postawie pracownika w mierzeniu się z syndromem towarzyszy świadoma rola pracodawcy. Affirm, świadomy faktu, że syndrom wypalenia zawodowego zaczyna być istotnym wyzwaniem w środowisku pracy zdalnej, oferuje pracownikom szereg rozwiązań, mających na celu dbanie o dobrostan psychiczny.

Najistotniejszym jest stały dostęp do platformy online, za pośrednictwem której wszyscy zatrudnieni mają bezpłatny dostęp do psychoterapii i sesji coachingu biznesowego. Tym, co wyróżnia Affirm na tle innych amerykańskich firm IT zatrudniających programistów w Polsce, jest także fakt, że nasi programiści pracują w zespołach zlokalizowanych w Europie – zatem nie muszą być dostępni w niekomfortowych godzinach.

Affirm charakteryzuje się także dużą elastycznością co do godzin pracy w większości zespołów. Nie jest problemem zorganizowanie sobie przerwy w ciągu dnia. Wysoką skutecznością w poprawie jakości życia i produktywności członków zespołu Affirm okazała się odznaczać także dodatkowa pula dni wolnych od pracy. Na przykład w roku 2023 oprócz 10 ustawowych dni wolnych od pracy i ustawowej liczby dni urlopu wypoczynkowego, pracownicy Affirm Polska otrzymują 8 dodatkowych dni wolnych. Po wprowadzeniu tej polityki odnotowano znaczny wzrost produktywności wśród pracowników.

W obrębie Affirm realizowane są także projekty nastawione na inkluzywność wobec pracowników, które mają stanowić dodatkowe wsparcie dla wszystkich wyzwań napotykanych w miejscu pracy. Przykładowo, każdy pracownik Affirm Polska może wziąć udział w comiesięcznych spotkaniach grupy wsparcia Mental Wellness, skupionej na dobrostanie psychicznym. Pracownicy dzielą się tam m.in. narzędziami, które pomagają im uniknąć wypalenia zawodowego.

Wdrożenie zdrowych praktyk na własną rękę w połączeniu ze wsparciem firmy pozwoliło mi nie tylko na wyjście z kryzysów, ale także na wykorzystanie ich, aby unikać podobnych zdarzeń w przyszłości. Zdobytą wiedzę i doświadczenie wykorzystuję, aby wspierać podwładnych, współpracowników i znajomych. Podobnie jak ja postępują także pozostali managerowie Affirm.

Tomek Wiszniewski, Software Engineering Manager w Affirm, który kilkukrotnie doświadczył wypalenia zawodowego.

[1] https://www.travelperk.com/blog/remote-work-burnout-statistics/