Kończący się 2022 rok przyniósł zmiany, które wpłynęły na wszystkie branże. Ledwo udało się znacznie ograniczyć wpływ pandemii COVID-19 na funkcjonowanie gospodarki, a tu nagle w lutym pojawiło się kolejne zagrożenie. Wojna za naszą wschodnią granicą spowodowała, że kwestie związane z bezpieczeństwem stały się niezwykle istotne.
W branży IT w roku 2022 położono jeszcze większy nacisk na aspekt cyberbezpieczeństwa i z pewnością ta tendencja utrzyma się także w 2023 roku. To jednak niejedyny obszar IT, którego znaczenie będzie rosnąć w nadchodzącym roku. Poniżej przedstawiamy trzy główne trendy w IT na 2023 rok.
Bezpieczeństwo przede wszystkim
Zgodnie z decyzją Prezesa Rady Ministrów (na podstawie przepisów ustawy o działaniach antyterrorystycznych), na terenie całego kraju przedłużono obowiązywanie II stopnia alarmowego BRAVO oraz III stopnia alarmowego CRP: CHARLIE-CRP do 28 lutego 2023 r. Biorąc pod uwagę obecną sytuację w Ukrainie, należy spodziewać się, że działania te będą kontynuowane.
Z uwagi na ww. poziomy stopni alarmowych w wielu instytucjach zostały wprowadzone dodatkowe, podwyższone zasady bezpieczeństwa. Dotyczy to w szczególności dostępu do danych i zagwarantowania prawidłowego działania kluczowych systemów. W OPI przeprowadziliśmy dodatkowy przegląd zabezpieczeń oraz analizę ryzyka wraz z planem postępowania. Stale monitorujemy sytuację i usprawniamy nasze systemy.
Systematyczne testy i audyty bezpieczeństwa są bardzo ważne. Im wcześniej wykryjemy podatność np. w wytwarzanym oprogramowaniu lub funkcjonującej infrastrukturze teleinformatycznej, tym szybciej mamy szansę przystąpić do jej usunięcia i skrócenia czasu ekspozycji na atak potencjalnego intruza. Podnoszenie poziomu bezpieczeństwa to w każdej firmie proces, który nigdy się nie kończy.
OPI to duży software house i instytut badawczy z 30-letnią historią, który wymaga „uszycia na miarę” bezpieczeństwa IT. Nasza organizacja pełni bardzo ważną rolę, tworząc główne systemy dla polskiej nauki, takie jak np. Zintegrowany System Informacji o Szkolnictwie Wyższym i Nauce POL-on, portal RAD-on, System Obsługi Strumieni Finansowania OSF czy Jednolity System Antyplagiatowy JSA. Nie możemy dopuścić, aby ich działanie zostało zakłócone przez atak hakerów.
Z uwagi na ww. poziomy stopni alarmowych II stopnia alarmowego BRAVO oraz III stopnia alarmowego CRP: CHARLIE-CRP w wielu instytucjach zostały wprowadzone dodatkowe, podwyższone zasady bezpieczeństwa. Dotyczy to w szczególności dostępu do danych i zagwarantowania prawidłowego działania kluczowych systemów.
Obecnie ryzyko włamań do systemów jest znacznie wyższe, ale wzrosła także świadomość – nie tylko instytucji państwowych, ale także firm i prywatnych użytkowników. Przedsiębiorcy przeznaczyli większe środki na inwestycje w zabezpieczenia IT, nie chcąc dopuścić do destabilizacji firmy i strat finansowych. Również zwykli użytkownicy systemów IT zwracają większą uwagą z jakiego źródła pochodzi ich oprogramowanie i uważniej weryfikują wiadomości, jakie otrzymują na swoją pocztę e-mail.
Nic nie wskazuje, aby w 2023 roku sytuacja miała ulec zmianie. Z pewnością obszar IT związany z cyberbezpieczeństwem będzie się dynamicznie rozwijał i firmy będą nadal inwestować w rozwój nowoczesnych zabezpieczeń. Ten aspekt jest kluczowy w działalności każdej firmy lub organizacji.
IT w medycynie
W 2023 roku z pewnością nadal będzie się dynamicznie rozwijać zastosowanie sztucznej inteligencji w medycynie i ochronie zdrowia człowieka. Nowoczesne narzędzia IT będą przede wszystkim wykorzystywane w diagnostyce wielu chorób, ale nie tylko. Oczywiście AI nie zastąpi lekarza, jednak znacznie usprawni jego pracę.
Biorąc pod uwagę fakt, iż w Polsce brakuje wielu specjalistów z zakresu nauk medycznych, sztuczna inteligencja będzie coraz częściej wykorzystywana. W OPI dostrzegliśmy ten trend i dlatego intensywnie rozwijamy nowoczesne narzędzia IT, które mają zastosowanie w medycynie. Eksperci OPI opracowali platformę badawczą eRADS, która służy do standaryzacji opisów raportów medycznych. Narzędzie to pozwala obiektywnie ocenić istotność kliniczną potencjalnej zmiany nowotworowej. Platforma umożliwia także zbieranie danych z badań, co w przyszłości pomoże stworzyć rozwiązania, które automatycznie będą szacowały cechy istotne klinicznie.
Biorąc pod uwagę fakt, iż w Polsce brakuje wielu specjalistów z zakresu nauk medycznych, sztuczna inteligencja będzie coraz częściej wykorzystywana. W OPI dostrzegliśmy ten trend i dlatego intensywnie rozwijamy nowoczesne narzędzia IT, które mają zastosowanie w medycynie.
Nasi naukowcy opracowali także system wykrywający symptomy depresji w mediach społecznościowych. Zdobył on pierwsze miejsce w konkursie Detecting Signs of Depression from Social Media Text w Dublinie. Nasz system oparliśmy na neuronowych modelach języka, a dokładnie modelach typu RoBERTa. Poza użyciem standardowego modelu dla języka angielskiego, wytrenowaliśmy również własny model, na przygotowanym przez nas zbiorze danych. Składa się on z około 400 tys. postów – głównie dotyczących depresji, stanów lękowych oraz myśli samobójczych. Połączenie tych dwóch modeli dało najlepszy rezultat. W 2023 roku będziemy doskonalić nasze nowe narzędzie, aby skutecznie wspierało walkę z depresją.
W OPI rozpoczęliśmy również prace nad innym rozwiązaniem IT, które będzie wspomagać pacjentów z niepełnosprawnościami. Opracowana przez naszych ekspertów wraz z partnerami technologia Sagacity pozwoli na zarządzanie urządzeniami z naszego otoczenia bez konieczności polegania na tradycyjnie rozumianej sprawności motorycznej czy głosowej. Umożliwi to zwiększenie samodzielności osób z trudnościami funkcjonalnymi, które staną się mniej zależne od swoich opiekunów w czynnościach codziennych. Przełoży się to nie tylko na zwiększenie ich komfortu, ale także pozytywnie wpłynie na poprawę kondycji psychicznej.
Internet rzeczy w przemyśle 4.0
Coraz większą popularnością cieszy się także internet rzeczy (IoT). Jego zastosowanie w przemyśle będzie wzrastać w najbliższych latach. IoT charakteryzuje się kilkoma cechami, które są szczególnie przydatne w działalności przemysłowej. Internet rzeczy można wykorzystać do przewidywalnej konserwacji. Systemy predykcyjnej konserwacji wykorzystują IoT do uzyskiwania w czasie rzeczywistym informacji o każdym eksploatowanym środku trwałym. Na podstawie tych informacji system przewiduje czas potrzebny na konserwację.
Zakłady produkcyjne mają połączone systemy, w których działa wiele czynników. Zmiany obciążenia, projektu i procesu w jednym miejscu mogą mieć wpływ na cały zakład. W takich przypadkach doskonale sprawdza się konserwacja predykcyjna oparta na technologii IoT oraz chmura obliczeniowa. System wykorzystuje dane z elementów w całym zakładzie do przewidywania wymagań konserwacyjnych.
Predykcyjnej konserwacji poświęca się szczególną uwagę ze względu na jej wpływ na wyniki finansowe. Według raportu firmy McKinsey, predykcyjna konserwacja może obniżyć koszty o 10-40 procent, a czas przestoju o 50 procent. Takie usprawnienia wpływają na wydajność zakładu, a nawet obniżają koszty pośrednie. W cyfrowych fabrykach jutra konserwacja predykcyjna będzie nieunikniona, aby zachować konkurencyjność. IoT umożliwia także inteligentne zarządzanie logistyką.
Według raportu firmy McKinsey, predykcyjna konserwacja może obniżyć koszty o 10-40 procent, a czas przestoju o 50 procent. Takie usprawnienia wpływają na wydajność zakładu, a nawet obniżają koszty pośrednie. W cyfrowych fabrykach jutra konserwacja predykcyjna będzie nieunikniona, aby zachować konkurencyjność.
Fabryki mogą wykorzystywać internet rzeczy w wielu obszarach – począwszy od zapasów i obsługi materiałów po transport wewnętrzny i wysyłkę. IoT może pomóc w zwiększeniu dokładności i wydajności zarządzania logistycznego. Internet rzeczy pomocny jest także w Big Data i przetwarzaniu w chmurze. Zbieranie danych w czasie rzeczywistym to kluczowa korzyść z cyfrowych fabryk i przyjęcia IoT.
Czujniki znajdujące się na wszystkich aktywach fabryki gromadzą duże ilości cennych danych. Dane te mogą zapewnić istotny wgląd w wydajność fabryki. Obecnie tylko niewielka część tych danych jest faktycznie wykorzystywana do podejmowania decyzji. Mogą one dotyczyć zmian w produkcji, poziomu zapasów lub prognozowania. Dzięki chmurze obliczeniowej i Big Data firmy mogą generować bezcenne spostrzeżenia na podstawie danych. W 2023 roku wykorzystanie IoT w przemyśle z pewnością będzie wzrastać.
dr inż. Jarosław Protasiewicz, dyrektor Ośrodka Przetwarzania Informacji (OPI)
