MC opublikowało założenia polityki rozwoju technologii kwantowych 

Ministerstwo Cyfryzacji udostępniło do konsultacji społecznych założenia do polityki rozwoju technologii kwantowych. Do 2035 r. w ramach skoordynowanej polityki państwo miałoby wydać minimum 1 mld euro aby zapewnić Polsce pozycję europejskiego lidera technologii kwantowych. 

Projekt ministerstwa obejmie trzy fazy działań do 2035 roku – od szybkiej koordynacji i budowy podstaw, przez rozwój infrastruktury i demonstratory technologiczne, aż po komercjalizację i umocnienie pozycji Polski jako jednego z liderów europejskiego ekosystemu kwantowego.

Autorzy oczekują m.in., że do końca 2025 roku Polska powinna wybrać priorytetowe kierunki specjalizacji do 2025 roku, bazując na istniejących kompetencjach i potencjale gospodarczym. Rekomendowane są:

• obliczenia kwantowe: algorytmika kwantowa, oprogramowanie kwantowe, infrastruktura obliczeniowa;
• infrastruktura kwantowa: inżynieria kwantowa, elektroniczne systemy sterowania, metrologia kwantowa;
• komunikacja: kwantowa dystrybucja klucza, kryptografia kwantowa i postkwantowa;
• sensoryka i metrologia: czujniki, grawimetria kwantowa.

Konsultacje społeczne dokumentu opublikowanego na stronach ministerstwa potrwają do 30 września 2025 roku. Uwagi i propozycje mogą zgłaszać uczelnie, instytuty badawcze, przedsiębiorcy, organizacje społeczne oraz wszyscy zainteresowani rozwojem technologii kwantowych w Polsce.

„Rozwój technologii kwantowych to szansa dla bezpieczeństwa państwa i nowoczesnej gospodarki. Dlatego przedstawiamy dziś założenia polityki kwantowej i otwieramy szerokie konsultacje. Chcemy, aby głos naukowców, biznesu i obywateli pomógł nam wypracować rozwiązania, które będą odpowiadać na wyzwania przyszłości” – powiedział Dariusz Standerski, sekretarz stanu w Ministerstwie Cyfryzacji.

Zalążki ekosystemu

W ocenie autorów dokumentu, Polska posiada zalążki krajowego ekosystemu technologii kwantowych, obejmujące infrastrukturę (np. sieć PIONIER-Q, punkty obliczeniowe w PCSS, CEZAMAT, Cyfronet AGH, WCSS), kapitał ludzki, zaplecze naukowe (grupy badawcze na UW, UG, UJ, AGH, IFT PAN, IITiS PAN, CEZAMAT, UMK, WAT) oraz inicjatywy przemysłowe (startupy, spin-offy) i organizacje wspierające (Klaster Q, Komitet Technologii Kwantowych, Fundacja Quantum AI, Women in Quantum PL, QPoland).

Dokument wskazuje mocne i słabe stronę naszego ekosystemu. Jako atuty wskazano:

• kompetencje teoretyczne w matematyce, kryptografii, informatyce, fizyce, algorytmice i fizyce teoretycznej;
• testową infrastrukturę sieciową i obliczeniową;
• udział w projektach międzynarodowych (QuantERA, EuroQCI, EuroHPC JU), zapewniający dostęp do badań i know-how;
• rozwijający się ekosystem firm i spin-offów.

Słabe strony, to:

• niski poziom finansowania nauki i wdrożeń, brak stabilnej ścieżki budżetowej;
• rozproszenie inicjatyw między instytucjami,
• brak systemowej ścieżki kształcenia na uczelniach,
• niedostateczne powiązanie nauki z przemysłem, brak projektów pilotażowych i rynku odbiorców,
• brak formalnie uchwalonej polityki krajowej.

Trzy fazy budowy polskiej pozycji w świecie technologii kwantowych

W projekcie polityki przedstawiono wizję i cele rozwoju do 2035, które autorzy dokumentu opisują następująco:

• Budowę kwantowej suwerenności technologicznej.
• Rozwinięcie zintegrowanego ekosystemu opartego na współpracy między uczelniami, instytutami badawczymi, sektorem publicznym i prywatnym.
• Trwałe włączenie Polski w ekosystem globalny jako partnera współtworzącego.
• Wypromowanie „Polskiej Szkoły Kwantowej”.
• Wsparcie badań naukowych (podstawowych i aplikacyjnych) i ich powiązanie z przemysłem.
• Wdrożenie bezpiecznej komunikacji kwantowej (QKD) i postkwantowej kryptografii (PQC) w systemach cywilnych i wojskowych.
• Wypracowanie przewag w kryptografii kwantowej i postkwantowej, algorytmach hybrydowych, komunikacji kwantowej, sensoryce i metrologii kwantowej oraz sprzętowych infrastrukturach kwantowych.
• Zapewnienie odpowiednich warunków do kształcenia kadr.
• Zapewnienie powszechnego dostępu do technologii kwantowych i udziału grup niedoreprezentowanych, w tym kobiet.
• Zapewnienie spójności z działaniami na poziomie Unii Europejskiej.

Dokonać się to ma w trzech fazach:

2025-2027: inwentaryzacja ekosystemu, uruchomienie dofinansowania, programy pilotażowe, budowa infrastruktury, implementacja PQC;

2028-2030: rozbudowa sieci, demonstratory technologiczne, kompletny ekosystem, integracja z łańcuchem wartości;

2031-2035: komercjalizacja rozwiązań, Polska jako główny gracz europejski.

Do koordynacji polityki ma zostać powołany międzyresortowy ośrodek, z kluczową rolą ministerstwa cyfryzacji. Polityka ma być rewidowana co najmniej co dwa lata.

1 mld euro w ciągu dekady ze środków publicznych

Projekt zawiera rekomendacje minimalnego poziomu inwestycji publicznych. Ma on wynosić 1 mld euro w ciągu 10 lat. Finansowanie to ma obejmować kształcenie kadr, infrastrukturę testową i badawczą, granty, wsparcie wdrożeń oraz popularyzację. Uzupełnieniem mają być również inwestycje z sektora prywatnego oraz integracja źródeł finansowania ze strategią kosmiczną i obronną (technologie podwójnego zastosowania).

Polityka zakłada „pilne” wdrażanie algorytmów postkwantowych (PQC) w administracji publicznej i kluczowych sektorach gospodarki – do 2030 roku, zgodnie z rekomendacjami międzynarodowymi. Krajowe systemy certyfikacji cyberbezpieczeństwa maja zostać uzupełnione o ścieżki walidacji rozwiązań odpornych na ataki kwantowe oraz zachęcać do projektowania i wytwarzania krytycznych komponentów infrastruktury kwantowej w Polsce lub UE.

W zakresie infrastruktury, pojawia się postulat jej rozwoju w kontekście „suwerenności technologicznej”. Rekomenduje się więc rozbudowę sieci PIONIER-Q (z naciskiem na segment transgraniczny i zgodność z EuroQCI), strategię pozyskiwania dostępu do kwantowej mocy obliczeniowej (zakup gotowych komputerów, dostęp do chmury, budowa własnych jednostek), wyznaczenie ról węzłów obliczeniowych i uruchomienie laboratoriów precyzyjnego pomiaru czasu i sensorów kwantowych.

Według założeń polityki, Polska powinna aktywnie uczestniczyć w międzynarodowym obiegu wiedzy, często pełniąc rolę lidera lub koordynatora. M.in. silne powiązanie z inicjatywami unijnymi i światowymi (EuroHPC, Quantum Flagship), budowę silniejszych konsorcjów regionalnych oraz rozwój współpracy bilateralnej.

Rekomendacje obejmują powołanie programu inkubacji startupów, wsparcia spin-offów i pilotaży sektorowych, zachęty podatkowe dla firm i inwestorów, stworzenie „doliny kwantowej”, mapowanie software house’ów i priorytet dla sektorów kluczowych dla bezpieczeństwa i gospodarki.

Rekomendacje dotyczą także rozwoju talentów. Rekomenduje się rozbudowę oferty edukacyjnej uczelni wyższych, tworzenie interdyscyplinarnych specjalizacji (np. inżynieria kwantowa), stworzenie laboratoriów testowych, programów stypendialnych i szkoleń dla kadr przemysłowych i administracyjnych. W projekcie znalazły się też zapisy o włączeniu wiedzy o technologiach kwantowych do programu szkoły średniej, ale też osiągniecia 30-proc. udziału kobiet w branży i w liczbie doktoratów kwantowych.