Pandemia zmieniła priorytety biznesu, jakie zmiany oczekiwań względem IT przyniesie 2021 rok?

Rok 2020 był niezwykłym testem dla wszystkich ludzi i firm, testem naszych zdolności adaptacyjnych i odporności. Można uznać, że go zdaliśmy. O tym jakie będą owoce tej adaptacji i czy w 2021 roku spełnią się nadzieje na szybką poprawę sytuacji na rynkach kluczowy wpływ nadal będą miały technologie cyfrowe.

Mijający rok był ogromnym testem dla każdej organizacji, jak przetrwać i radzić sobie w czasie nagłych spadków popytu, zmniejszonej stabilności i wrażliwości rynków. Według Komisji Europejskiej, gospodarka UE ma skurczyć się o 8,3% w roku 2020 i wzrosnąć o 5,8% w roku 2021. Międzynarodowy Fundusz Walutowy przewiduje w 2020 roku spadek w USA o 4,3%.

Tradycyjne metody zarządzania okazały się bardzo nieskuteczne, a wręcz niebezpieczne dla organizacji i ich przetrwania na rynku. Przerwane łańcuchy dostaw, polityka minimalizacji stanów magazynowych, słynne Just-In-Time oraz inne najlepsze praktyki z lat 1990-tych stały się gwoździem do trumny wielu firm. Nadszedł czas na coś zupełnie innego.

Odporność dzięki zdolności adaptacji

Odporność organizacji oznacza koniec obsesyjnych optymalizacji kosztowych, gdzie koszt stał się nie środkiem do celu, ale celem samym w sobie. To, co się stało, zmotywuje firmy do uznania odporności jako jednego z kluczowych kryteriów oceny efektywności przedsiębiorstw. Potrzeba szybkiego reagowania na zmiany i duża elastyczność została wskazana jako jedno z trzech największych obecnie wyzwań IT dla organizacji przez 31% uczestników badania Avenga IT Survey “Cyfrowe priorytety firm”, przeprowadzonego na przełomie października i listopada 2020 roku wśród klientów firmy w Polsce. Zdolność adaptacji była i tak głównym trendem na rok 2020, a okazała się kluczową cechą firm z punktu widzenia ich odporności i zdolności do radzenia sobie z pandemią – i nic pod tym względem nie zmieni się w 2021 oprócz samych zmian, które tylko zyskają na dynamice i będą wymagały błyskawicznej adaptacji.

Kompresja czasoprzestrzeni i hiperautomatyzacja

Świat się stał bardziej wirtualny a mniej fizyczny dla większości z nas. Telekonferencje zastąpiły spotkania. Doświadczenia cyfrowe – podróże w dalekie miejsca. Tysiące kilometrów zamieniliśmy na dziesiątki milisekund jakich potrzebują pakiety internetowe z głosem i obrazem. To, co działo się i było planowane na lata, dzieje się lub wydarzyło się w ciągu tygodni lub nawet dni; na przykład słynny temat przestawienia się całych firm na pracę zdalną. Każdego dnia, ponad 515 milionów ludzi używa Microsoft Teams, Zoom lub Google Meet (wg dostawców rozwiązań). I ta liczba nadal rośnie.

Rok 2021 nie będzie rokiem rozluźnienia po pełnym zaskoczeń roku 2020, ale rokiem ciężkiej i efektywnej pracy w celu odbudowania pozycji rynkowej firm i wzrostu biznesu. Nic nie stanie się łatwiejsze, nawet jeśli odczuwamy zmęczenie dynamiką zmian. Aż 66% uczestników badania Avenga IT Survey “Cyfrowe priorytety firm” wskazywało na pozytywny wpływ aktualnej sytuacji na przyspieszenie cyfrowej transformacji procesów biznesowych. 75% odczuwa w związku z tym wzrost oczekiwań wobec działów IT. Natomiast 72% oczekuje wzrostu lub utrzymania wielkości zespołów IT w roku 2021. Hiperautomatyzacja jest częścią trendu efektywności. Do niedawna powszechne było pytanie “czy to może być zautomatyzowane?”, teraz zmieniło się to w pytanie jak to zautomatyzować, jak przynajmniej spróbować to zrobić. Rosnąca popularność coraz bardziej przyjaznych platform low code, a także RPA są widocznymi przejawami tego trendu. Według raportu Spiceworks Ziff Davis, 80% organizacji biznesowych planuje wzrost lub utrzymanie tego samego budżetu IT w roku 2021, 44% planuje przyspieszenie planów transformacji cyfrowej. Podróże biznesowe wrócą, ale w mniejszej skali, ponieważ widać, że w większości przypadków nie są one niezbędne. Badanie Institute of Travel Management przewiduje dalszy spadek z minus 25% do minus 70% w 2021.

Hybrydowe modele pracy

Nikt nie wie dokładnie jak będzie wyglądał powrót do biur. Najtrudniejszym do określenia jest termin takiej zmian. W jaki sposób będzie się to odbywało wydaje się łatwiejsze do przewidzenia – biura staną się bardziej przestrzeniami pracy wspólnej, na wzór przestrzeni coworkingowych, zaś praca zdalna, w pewnym wymiarze, zostanie na zawsze jako stały element organizacyjny. Aż 81% uczestników badania “Cyfrowe priorytety firm” Avenga Poland wskazało na znaczny wzrost potrzeby zarządzania pracownikami zdalnymi. Natomiast kolejne 62% podkreśla wzrastającą konieczność zapewnienia bezpieczeństwa danych w związku z pracą zdalną.

Rozproszone zespoły zostaną z nami na zawsze, nie ma po prostu powrotu do starych metod, jakby nic się nie stało. Jest to niemożliwe tym bardziej, że nowe narzędzia umożliwiają przecież efektywną pracę w modelu asynchronicznym i współpracę w czasie rzeczywistym. Dotyczy to pracowników biur, wsparcia, lekarzy, ale także programistów. Narzędzia takie jak Visual Studio Online czy GitHub Codespaces zyskują na popularności umożliwiając ścisłą współpracę, w tym kodowanie w parach w tym samym czasie w tej samej linijce kodu. Nawet spotkania kawowe zostały zmienione w wersje wirtualne.

Teraz wiemy znacznie lepiej, które modele pracy zdalnej są efektywne. Dzięki wielkiemu eksperymentowi z roku 2020, poszczególni pracownicy i managerowie wiedzą, co działa dla nich i dla organizacji najlepiej; które role i osoby radzą sobie lepiej w pracy zdalnej, a które gorzej. Według BBC, liczba pracowników pracujących z domów nadal będzie rosnąć z 17% do 37% po pandemii. Hybrydowe modele pracy będą dominowały w 2021 jako dalszy ciąg megatrendów adaptowalności i odporności biznesowej.

Powrót konkurencji po okresie współpracy konkurentów?

W ciągu ostatnich miesięcy ścisła współpraca między konkurentami w danym sektorze była niezbędna, żeby ratować całe branże. Na przykład w sektorze farmaceutycznym i zdrowia, konkurenci dzielili się informacjami, obserwacjami, doświadczeniami i danymi w niespotykanej do tej pory skali. Ogromne wiki i współdzielone zbiory danych przyćmiły dbanie o poufność informacji korporacyjnych. Firmy zajmujące się analizą danych współpracowały razem we współdzielonych projektach, dotyczących danych. W celu znalezienia lepszych metod diagnostycznych, bardziej skutecznych sposobów leczenia, budowania modeli pandemicznych, mieliśmy do czynienia ze zjawiskiem dzielenia się i wymiany informacji w stopniu jaki nigdy dotąd nie miał miejsca.

W handlu detalicznym, te firmy, które zdążyły stworzyć efektywne platformy sprzedaży online i przez to były przygotowane na handel tylko w modelu online, pomagały innym firmom sprzedając ich produkty przez swoje platformy sprzedażowe. Coś co było bardzo rzadkim zjawiskiem wcześniej, teraz stało się jedną z opcji współpracy. Warto też zauważyć, że aż 74,6% uczestników badania Avenga Poland wskazywało na wzrost sprzedaży online. Rok 2021 będzie jednak oznaczać powrót do tradycyjnej konkurencji i walki rynkowej. Mimo to, rok 2020 stworzył praktyki i dostarczył doświadczeń, że są elementy, które pomagają całym sektorom i tam bardziej opłaca się współpraca konkurentów.

Dane i AI – lepsze dane i szybsza analiza

Obserwowana na 2020 roku ogromna dynamika zmian biznesowych negatywnie zweryfikowała wiele modeli danych i algorytmów AI. Szok wywołany kolejnymi ograniczeniami wprowadzanymi w ramach przeciwdziałania pandemii oraz ogrom zmian rynkowych sprawiły, że niektóre z dotychczasowych rozwiązań analitycznych stały się po prostu bezużyteczne. Otworzyło to oczy wielu decydentów, którzy wcześniej od analityki danych oraz sztucznej inteligencji oczekiwali niemal cudów. Dokładność modeli spadła z akceptowalnych i oczekiwanych poziomów przekraczających 90% do, trudnych do zaakceptowania, poziomów rzędu 60% (przykład, sklep online Instacard).

Bolesne lekcje na temat wrażliwości modeli danych sprawiły jednak, że dziś eksperci data science wiedzą lepiej jak się przygotować na przyszłość. Jednocześnie, tylko 13% uczestników badania Avenga IT Survey uznało obecną sytuację za powód przyspieszenia projektów data science. Symptomem nieco większej wiary w możliwości data science jest fakt, że tylko 6% ankietowanych w badaniu Avenga Polska planuje zmniejszenie zespołu, przy 21% planujących wzrost zatrudnienia zespołów data.

Rok 2020 to także kolizja z odwiecznym problemem jakości danych. Wielu ogłosiło dane jako paliwo dla cyfrowej transformacji, a teraz tym bardziej wielu zrozumiało jak ważna jest jakość tego paliwa. W czasach gwałtownych zmian, analiza danych w czasie rzeczywistym, szybkie sprawdzanie wielu hipotez, i pozostałe elementy AI muszą być robione szybciej i równolegle. Nasila się presja na zespoły analizy danych, żeby odeszły od swoich tradycyjnych metod na rzecz zdobyczy takich jak Continuous Delivery (CD) czy DevOps (DataOps), zapożyczonych z projektów software. Szybsze i częstsze uczenie oraz reagowanie na błędy w modelach i danych są sposobami na radzenie sobie z problemem zmienności modeli w pełnym turbulencji otoczeniu biznesowym. Znaczenie właściwej strategii i wykonania zarządzania danymi na poziomie przedsiębiorstw, w tym jakości danych i ich analizy, będzie rosło nadal w 2021.

Skalowalność jako kluczowy czynnik odporności biznesowej

Widzimy różne modele predykcji tego jak zachowa się gospodarka, gdy powrócą wzrosty i gospodarcze odbicie. Dotyczy to także poszczególnych branż i konkretnych przedsiębiorstw. Prawdopodobieństwo sprawdzalności każdego z nich jest niskie, mimo postępów w analityce danych i nauczaniu maszynowym. Niepewność i nieprzewidywalność są po prostu zbyt duże. W pierwszej połowie 2020, klienci wydali o 30,1% więcej online niż w tym samym okresie poprzedniego roku (analiza Digital Commerce 360, USA). Sprzedaż Amazon w USA wzrośnie o 39% w 2020 roku.

Na drugim biegunie widzimy spadek zamówień na bilety lotnicze o 68,6% wiosną 2020, później zmniejszenie się tego spadku do -48,8% (w porównaniu ze styczniem 2020). To pokazuje jak gwałtownie zmienia się popyt w czasach braku stabilności na rynkach. Dlatego właśnie IT musi być przygotowane zarówno na nagłe spadki jak i na nagłe wzrosty aktywności klientów. W czasach odbicia gospodarczego, nikt nie chce zarówno przepłacać za infrastrukturę jak i tracić klientów z powodu niedostatecznej wydajności i bezpieczeństwa systemów.

Oczywiście naturalnym skojarzeniem jest chmura, przez co rozumiemy chmury publiczne, hybrydowe, architektury microservice’owe czy severless. Gdy te elementy są właściwie wdrożone, to może spełnić się oczekiwanie gotowości systemów IT na dynamiczne zmiany popytu na produkty w kanałach cyfrowych. Co ważne, aż 31% uczestników badania Avenga Poland wskazywało w 2020 roku na wzrost użycia chmury publicznej, a tylko 6% negatywnie oceniało to rozwiązanie w obecnej sytuacji.
Umiejętność skalowania IT w górę i w dół będzie silnym trendem także w nadchodzącym roku.

Wartości

Rok 2020 był idealną okazją do udowodnienia i zaprezentowania, jakie naprawdę wartości ceni sobie dana organizacja w praktyce. To był nieplanowany, gwałtowny test. Odchodzimy od tradycyjnych podziałów typu ‘work-life balance’ na rzecz modeli uznających pracę jako integralną część naszego życia. Jedno wpływa na drugie i vice versa, powoduje to często napięcia i dyskomfort. Oczekiwaniem wobec liderów jest zrozumienie i zdolność empatii z ich pracownikami. Oczekiwanie to stało się jeszcze mocniejsze w roku 2020 i nie zniknie w roku 2021. Wiele firm pomagało pracownikom ucząc jak pracować zdalnie, a także jak radzić sobie ze stresem i niepewnością. Zdalne sesje jogi czy technik relaksacyjnych stały się stałym elementem, który wielu pracowników docenia i ten trend będzie nadal trwał.

Dbanie o zdrowie i samopoczucie pracowników opłaca się firmom, bo są bardziej efektywni i zmotywowani, jest także praktycznym przejawem etycznego zachowania. W roku 2021 ma nastąpić wzrost gospodarczy. Oznacza to także poprawę sytuacji na rynku pracy. To będzie czas, kiedy pracownicy będą pamiętać, jak ich firmy traktowały ich w trudnych czasach. Będzie to miało wpływ na ich lojalność wobec pracodawców. To samo dotyczy relacji biznesowych między partnerami biznesowymi oraz między firmami a ich klientami. Lojalność i zaufanie oparte na wartościach, zbudowane w 2020 roku, zwróci się w roku 2021.

Cyfrowy klient to każdy klient

Żyjemy w świecie cyfrowych uprzedzeń i stereotypów, a jednocześnie prawie każdy używa elektronicznych recept, kupuje coraz więcej online, cieszy się z cyfrowych opcji komunikacji ze swoimi przyjaciółmi i rodziną. Nadszedł czas, aby ostatecznie pożegnać stare uprzedzenia i niesprawiedliwe podziały. Cyfrowe rozwiązania powinny być dostępne i przyjazne dla wszystkich. Potrzeba jest matką wynalazków, ale także powodem przełamania oporu przed zmianą swoich przyzwyczajeń i zachowań.

Biorąc pod uwagę, to że ponad pół miliarda ludzi codziennie kontaktuje się z innymi na telekonferencjach, można śmiało powiedzieć, żyjemy w znacznie bardziej cyfrowym świecie niż na początku roku 2020. I tak, mijający rok zmusił nas do wyjścia poza ustaloną wcześniej strefę komfortu w wielu obszarach. Wiele osób dowiedziało się, przykładowo, że aplikacje webowe i mobilne są łatwe w użyciu i przydatne, otwierają drzwi do całego cyfrowego świata. Dzieci świetnie poznały naukę zdalną i komunikację dzięki platformom, takim jak Teams czy Zoom. Zmienił się też sposób działania organizacji biznesowych – digitalizacja procesów i dokumentów została wskazana przez 60% uczestników badania Avenga Poland jako istotny element cyfrowego przyspieszenia w 2020 roku. W 2021 roku, coraz bardziej powszechne będzie zrozumienie tego, iż wszyscy klienci są klientami cyfrowymi. Coraz więcej ludzi przekroczy bariery i dołączy do cyfrowego świata korzystając z jego dobrodziejstw.

Komunikacja online

Rok 2020 to ogromny skok w dostępności i jakości globalnej komunikacji. Dość powiedzieć, że globalny ruch internetowy wzrósł o 48% (wg Global Internet Geography), sprzedaż internetu światłowodowego skoczyła w górę, zdecydowanie wzrosła też sprzedaż laptopów i innych urządzeń potrzebnych do pracy zdalnej. Sklepy internetowe powszechnie informowały zaś o niedostępności kamerek internetowych i mikrofonów, a dostawcy usług chmurowych musieli błyskawicznie zwiększyć wydajność swoich infrastruktur. Podobne działanie dotyczyło większości firm pospiesznie przenoszących swoje procesy do funkcjonowania w realiach cyfrowych.

Wiele wskazuje na to, że nadchodzący rok będzie okresem, kiedy będziemy powszechnie i na szeroką skalę korzystać z osiągnięć 2020 roku. Będzie to jeden z najbardziej korzystnych skutków szoku internetowego jaki wywołała pandemia. Ulepszona została nie tylko globalna infrastruktura cyfrowa, ale też poprawiły się zwyczaje oraz umiejętności uczestników internetowej komunikacji – widać to w wielu obszarach, na umiejętności wyłączania mikrofonów w różnych aplikacjach, prawidłowego ustawienia kamery czy zmiany tła rozmowy. To, że po tym względem jest dobrze, widać także po wynikach badania Avenga IT Survey, gdzie tylko 6% uczestników wskazało pracę zdalną jako obecnie najważniejsze wyzwanie dla działów IT. W jeszcze większym stopniu dotyczy to świata automatycznej komunikacji aplikacji oraz organizacji. Komunikacji, przekraczającej granice organizacji i krajów. Technologia 5G staje się opcją dla coraz większej liczby ludzi i firm, a rok 2021 już jest uważany za prawdziwy początek upowszechnienia tej technologii.

Reasumując, jak skutecznie biznes powinien przebijać się przez pandemiczną mgłę niepewności? No cóż, rok 2020 pokazał, że najlepiej przy pomocy technologii IT. Wiele wskazuje na to, że rok 2021 będzie rokiem odbicia gospodarczego i naprawy, co oznacza jeszcze szybszą falę digitalizacji biznesu.

Jacek Chmiel, Dyrektor Avenga Labs