Co blokuje polskie startupy? 8 rekomendacji, które mogą to zmienić

Polski ekosystem innowacji wchodzi w fazę dojrzałości – balansując między obiecującym potencjałem a skutecznym skalowaniem technologicznych firm. Kluczowym wyzwaniem pozostaje stworzenie takich warunków, które pozwolą startupom nie tylko wystartować i rozwijać się lokalnie, ale także z powodzeniem konkurować na rynkach międzynarodowych. W analizie „Co blokuje polskich startupowców? Wyzwania i perspektywy zmiany” – opartej na doświadczeniach absolwentów Szkoły Pionierów PFR – sformułowano praktyczne rekomendacje uwzględniające główne postulaty płynące z głośnego raportu Mario Draghiego.

Pełną analizę „Co blokuje polskich startupowców? Wyzwania i perspektywy zmiany” przygotowały: Polski Fundusz Rozwoju, Allegro oraz Fundacja Startup Poland. 8 poniższych rekomendacji operacjonalizuje główne postulaty wspomnianego raportu w kontekście realiów polskich startupów i wyników programu Szkoła Pionierów PFR.

1. Kompleksowa ścieżka rozwoju startupów

Wniosek: Startupy lub innowatorzy kończący udział w inicjatywach takich, jak hackathony, programy inkubacyjne czy akceleracyjne mają problemy ze znalezieniem dalszego wsparcia.

Rekomendacja: Stworzenie kompleksowej ścieżki rozwoju startupów zapewniającej instrumenty wsparcia na wszystkich etapach rozwoju od pomysłu biznesowego (np. poprzez zapewnienie warunków do walidacji) przez stworzenie modelu biznesowego i PoC, inwestycje aż do ekspansji zagranicznej startupów.

2. Regulacje i klimat prawny

Wniosek: Utrzymanie stabilności regulacyjnej w Polsce jest kolejnym warunków dla rozwoju i umiędzynarodowienia polskich startupów. Zamiast koncentrować się na produktach, kliencie i skalowaniu, founderzy zmuszeni są śledzić zmiany legislacyjne i dostosowywać się do lokalnych, często sprzecznych wymagań zarówno podatkowych, jak i związanych z zatrudnieniem, własnością intelektualną czy compliance. W konsekwencji, wielu innowatorów decyduje się przenieść działalność do jurysdykcji bardziej przyjaznych przedsiębiorczości technologicznej, takich jak Estonia czy USA.

Rekomendacje:

• wprowadzenie jednolitego statusu prawnego dla innowacyjnych startupów (Innovative European Company) dającego jednolite zasady w całej UE i gwarantującego jednorazową rejestrację,
• wprowadzenie ESOP w spółce z o.o., w której to formie prawnej działa większość startupów w Polsce,
• wdrażanie postulatów opracowanych w ramach inicjatywy SprawdzaMY

3. Wsparcie globalizacji polskich startupów jako standard programów inkubacyjnych i akceleracyjnych

Wniosek: Odpowiednie tempo rozwoju startupów oraz pozyskiwania finansowania wymaga skalowania działalności na rynkach zagranicznych.

Rekomendacja: Uwzględnienie w programach akceleracyjnych realizowanych w Polsce komponentu wejścia na rynki zagraniczne od samego początku budowy startupu. Wymaga to włączenia founderów w międzynarodowe sieci kontaktów (innych founderów, inwestorów, ekspertów oraz mentorów).

4. Zwiększenie dostępu do kapitału inwestycyjnego

Wniosek: Dostęp do kapitału na etapie seed i Series A+ jest ograniczony, szczególnie dla projektów naukowych i deeptech.

Rekomendacje: zwiększenie dostępu do kapitału prywatnego m.in. w ramach Innovate Poland. Dodatkowo ważne jest zapewnienie finansowania na poziomie pre-seed dla projektów, których IP pochodzi z jednostek naukowych a także tzw. technologii deeptech.

•  rekomenduje się również wprowadzenie struktury commitmentowej funduszy VC niepodlegającej pod reżim KSH; rozszerzenia ulg podatkowych dla inwestorów na cały rynek; wsparcie podatkowe dla fundacji rodzinnych.
• postulatem zbieżnym również z Raportem Draghiego jest także zwiększenie limitów inwestycji przez fundusze emerytalne w fundusze VC, co również w polskich warunkach oznaczać mogłoby zwiększenie dopływu kapitału prywatnego do polskich startupów.

5. Rozwój infrastruktury cyfrowej dla startupów

Wniosek: Utrzymanie szans polskich startupów na arenie międzynarodowej (szczególnie w obszarze wykorzystania sztucznej inteligencji) wymaga dostępu do infrastruktury cyfrowej, która umożliwia m.in. szybkie prototypowanie, wykonywanie zaawansowanych obliczeń (np. naukę algorytmów potrzebnych do tworzenia rozwiązań autonomicznych), testowanie w tzw. sandboxach.

Rekomendacje:

• rozszerzenie kompetencji cyfrowych polskich founderów poprzez edukację w zakresie wykorzystania i wdrożenia polskich modeli językowych np. Bielik lub PLLuM. Modele te umożliwiają startupom tworzenie rozwiązań AI typu: chatboty, asystenci głosowi, narzędzia do automatyzacji procesów oraz testowania produktów lub usług na platformach chmurowych.
• wdrożenie rozwiązań typu sandbox, czyli platform multiaplikacyjnych, które zapewniają dostęp do usług chmurowych. Dzięki nim zapewniane jest bezpieczeństwo  danych, rozwój i aktualizacja aplikacji oraz standardy przechowywania danych dostosowane do polskich regulacji. Platforma taka jak sandbox zapewnia startupom wsparcie techniczne, optymalizację kosztów i dostęp do najnowszej technologii.
• zapewnienie startupom dostępu do infrastruktury obliczeniowej High Performance Computing (HPC) w celu poprawy ich konkurencyjności na rynku europejskim. Wsparcie w prowadzeniu eksperymentów z wykorzystaniem superkomputerów oraz prowadzenie prac badawczo-rozwojowych.

6. AI Poland – operacjonalizacja strategii AI przez startupy

Wniosek: Polska aktualizuje swoją strategię rozwoju sztucznej inteligencji, ale nadal brakuje operacyjnego i dedykowanego podejścia do rozwoju startupów AI, szczególnie w kontekście dostępu do zasobów, możliwości testowania technologii oraz internacjonalizacji. Obecne działania rozproszone są pomiędzy wiele instytucji, a startupy nie mają jasnej ścieżki wsparcia – zarówno infrastrukturalnego, jak i kapitałowego – na różnych etapach rozwoju.

Rekomendacje: Powołanie inicjatywy parasolowej na wzór AI Sweden, która byłaby programem:

• publiczno-prywatnym,
• komplementarnym wobec krajowej strategii AI,
• skoncentrowany na startupach i skomercjalizowanej innowacji.

7. Wykorzystanie kapitału ludzkiego i wiedzy pochodzącej z jednostek naukowych

Wniosek: Zarówno raport Mario Draghiego jak i polskie publikacje wskazują na wyzwanie związane z deficytem we współpracy pomiędzy uczelniami i biznesem, a także bardzo niskim poziomem inwestycji w technologie wywodzących się z jednostek naukowych.

Rekomendacje:

• uruchomienie działań w obszarze venture buildignowych dla naukowców, których celem jest komercjalizacja wyników badań naukowych,
• uruchomienie dedykowanych wehikułów inwestycyjnych posiadających zachęty dla inwestorów, którzy zainwestują w projekty z IP pochodzącym z jednostek naukowych.

8. Największe wyzwania początkujących founderów

Wniosek: Początkujący founderzy najczęściej mają problemy z rozwojem interdyscyplinarnego zespołu, nietrafionym rozwiązaniem na rynku, dalszą strategią działania oraz trudnościami w rozwoju technologii. Rzadziej na wstępnym etapie występują problemy z finansowaniem projektu (pojawia się on na kolejnych etapach).

Rekomendacje: Programy wsparcia startupów powinny koncentrować się na następujących obszarach:

• wsparcie w uzupełnieniu brakujących kompetencji w zespole (np. venture building),
• szybka walidacja biznesowa zapotrzebowania na rozwiązanie,
• dostęp do mentorów-praktyków (founderów, inwestorów), którzy odnieśli sukces startupowy wspierający zbudowanie planu rozwoju startupu,
• dostęp do infrastruktury technologicznej umożliwiającej m.in.: testowanie rozwiązań czy też produkcje małych i testowych wolumenów produktu.