Blisko rok temu amerykański sąd uznał, że Google naruszył prawo antymonopolowe, utrzymując dzięki temu dominację w dziedzinie wyszukiwania online i powiązanych z tym reklam. W stolicy USA ruszył właśnie kolejny etap sądowego postępowania, w którym prawnicy Departamentu Sprawiedliwości oraz przedstawiciele koncernu będą debatować nad tym, jakie konsekwencje powinna ponieść firma warta ponad 2 biliony dolarów. Gra toczy się jednak nie tylko o rozmiar kar finansowych, ale również o kształt i przyszłość internetu. Firmie Google grozi bowiem rozbicie na kilka mniejszych podmiotów.
„Google jest monopolistą i działało jak monopolista, by ten monopol utrzymać” – orzekł w zeszłym roku sędzia federalny Amit P. Mehta. Teraz rozpoczął się kolejny etap sprawy, w którym sąd musi zdecydować, jakie kroki należy podjąć, żeby rozbić monopol Google. Jego decyzja będzie oparta na trwających trzy tygodnie przesłuchaniach. Wśród świadków mają się pojawić najwięksi gracze technologiczni – od Sundara Pichaia (CEO Google), przez Gabriela Weinberga z DuckDuckGo, aż po przedstawicieli Microsoftu, Apple, Yahoo, a nawet OpenAI. Stawka jest wysoka – nie tylko dla Google, ale i dla przyszłości całego internetu, w którym monopol jednego gracza może przesądzić o tym, jakie informacje trafiają na nasze ekrany.
Znikasz z Google? Możesz zniknąć z rynku
Monopol Google może stanowić strukturalną barierę dla rozwoju tysięcy firm działających w internecie. Obecnie aż 90% zapytań na świecie przechodzi przez tę wyszukiwarkę, co w praktyce oznacza, że jedna korporacja decyduje, kto zostanie zauważony, a kto zapomniany. Nawet niewielka zmiana w algorytmie może mieć druzgocące konsekwencje. Gdy znika ruch, znika sprzedaż, a razem z nią często cała firma.
„Wyszukiwarka Google zdominowana jest obecnie przez wielkie portale, agregatory i serwisy e-commerce, a jej algorytmy faworyzują płatny content i własne usługi, takie jak np. YouTube czy Google Shopping. Nie jest tajemnicą, że strony małych i średnich firm, niszowe portale czy blogi mają pod górkę. Już na starcie przegrywają z większymi odpowiednikami, bo nie dysponują ogromnymi budżetami na reklamę czy pozycjonowanie” – komentuje Marcin Stypuła, CEO Semcore.
Google ma pełne prawo dbać o jakość wyników wyszukiwania, bo tego oczekują użytkownicy. Ale co jeśli firma manipuluje wynikami z innych powodów? „Problem pojawia się wtedy, gdy ten sam mechanizm, który ma eliminować niskiej jakości treści, może być wykorzystywany do wyciszania niewygodnych tematów albo promowania własnych usług kosztem konkurencji. To już nie jest optymalizacja, lecz cyniczna manipulacja treściami. Dlatego kontrola nad globalnym strumieniem informacji nie może być skupiona w rękach jednej korporacji. Przy takiej koncentracji władzy łatwo o nadużycia. Europa już to dostrzegła – stąd nacisk na transparentność algorytmów w ramach Digital Services Act” – uważa CEO Semcore.
Co dalej z Google?
Sąd już orzekł, że Google jest monopolistą. Teraz musi zadecydować, jak ten monopol rozbić. Departament Sprawiedliwości USA chce, by sąd nakazał firmie sprzedaż przeglądarki Chrome – jednego z głównych źródeł danych, które Google wykorzystuje do doskonalenia swojej wyszukiwarki. Co więcej, rząd chce zmusić kalifornijskiego giganta do udostępnienia konkurencji części najbardziej wartościowych danych, co mogłoby pomóc w rozwoju rywalizujących produktów.
Google próbuje z kolei minimalizować straty i dąży do zakończenia sprawy na ograniczeniu możliwości zawierania umów gwarantujących uprzywilejowaną pozycję wyszukiwarki w systemach operacyjnych i przeglądarkach. Stawka jest ogromna – nie tylko dla przyszłości samej firmy, ale też dla całego rynku cyfrowego.
„Pozbawienie Google dostępu do danych zbieranych przez przeglądarkę Chrome byłoby dla firmy potężnym ciosem. To właśnie przez Chrome, Androida, Gmaila i YouTube gigant z Mountain View gromadzi bezprecedensową ilość informacji o zachowaniach użytkowników w internecie. Na tych danych oparty jest cały system reklamowy Google, który umożliwia firmom precyzyjne targetowanie reklam. Jeśli odetniemy firmę od jednego z kluczowych źródeł danych, jej model biznesowy może się załamać” – tłumaczy Marcin Stypuła.
Lee-Anne Mulholland, dyrektor wykonawczy ds. regulacji w Google, w oficjalnym wpisie na blogu firmy przestrzega przed poważnymi konsekwencjami, jakie mogłoby przynieść rozbicie technologicznego giganta. Zdaniem Mulholland propozycje Departamentu Sprawiedliwości, zakładające m.in. odebranie Google kluczowych komponentów i przekazanie danych konkurencji, nie tylko osłabiłyby firmę, ale także zagroziłoby strategicznym interesom Stanów Zjednoczonych. „To zahamowałoby rozwój sztucznej inteligencji w USA i wprowadziło model, w którym rządowa komisja decydowałaby o projektowaniu i tworzeniu naszych produktów” – pisze Mulholland.
Przedstawicielka Google zwraca również uwagę, że taka ingerencja może poważnie spowolnić tempo innowacji w krytycznym momencie, gdy świat stoi u progu rewolucji AI. Największy rywal USA – Państwo Środka – inwestuje ogromne środki w rozwój własnych modeli językowych, systemów nadzoru i militarnego zastosowania sztucznej inteligencji, stawiając sobie za cel zdominowanie rynku globalnych technologii do 2030 roku.
„Jesteśmy w brutalnym wyścigu z Chinami o pozycję lidera w kolejnej erze technologii. Google znajduje się w pierwszym szeregu amerykańskich firm dokonujących przełomów naukowych i technologicznych” – podkreśla Mulholland. Jej zdaniem, ograniczanie potencjału firmy w tym momencie oznaczałoby nie tylko osłabienie Google, ale również oddanie pola geopolitycznemu rywalowi.
Gdyby sąd zdecydował się na rozbicie Google, byłby to najmocniejszy cios wymierzony w monopol od czasu nieudanej próby podziału Microsoftu ćwierć wieku temu. Tak radykalne działanie ze strony amerykańskiego wymiaru sprawiedliwości nie miało miejsca od dekad. Ostatni skuteczny przypadek sięga 1984 roku, kiedy to AT&T, w ramach ugody antymonopolowej z rządem federalnym, została zmuszona do podziału na osiem niezależnych firm. Jeśli historia miałaby zatoczyć koło, sprawa Google może stać się precedensem, który na nowo zdefiniuje granice władzy wielkich technologicznych korporacji.
